Zaklęsłość Łomaska
| |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Zaklęsłość Łomaska |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Zaklęsłość Łomaska (845.11) – mezoregion fizycznogeograficzny we wschodniej Polsce, północna część Polesia Zachodniego, ograniczona od północy doliną rzeki Krzny. Znajduje się pomiędzy Równiną Kodeńską na wschodzie, Równiną Łukowską od zachodu i północy oraz Równiną Parczewską na południu.
Jest to równoleżnikowe obniżenie położone na przedłużeniu, ku wschodowi, Pradoliny Wieprza. Stanowi ono nietypowy odcinek pradoliny Krzny, ukształtowany podczas odpływu wód lodowcowych w okresie końcowego postoju lądolodu Warty zlodowacenia środkowopolskiego[1].
Region jest zaklęsłością, obejmującą piaszczystą, podmokłą i zatorfioną równinę akumulacyjną[2], osiągającą szerokość do 20 km, wysokość 133,9–160,4 m n.p.m. Dominują plejstoceńskie utwory zlodowacenia środkowopolskiego, głównie piaski i żwiry sandrowe, z niewielkimi, wyspowo występującymi powierzchniami glin zwałowych, piasków i żwirów. Znaczne powierzchnie są zajęte także przez holoceńskie piaski, żwiry, mady rzeczne, torfy i namuły, które wypełniają liczne na tym terenie zagłębienia i doliny rzecznych. Na tym tle unikalny charakter ma punktowa wychodnia starszych osadów plejstoceńskich w Ortelu Królewskim (duże nagromadzenie malakofauny – muszli ślimaków) z interglacjału mazowieckiego[1].
We wschodniej części regionu płynie rzeka Zielawa. Do kierunku odpływu wód lodowcowych nawiązują współczesne (zlodowacenie północnopolskie – holocen) doliny rzeczne: Krzny oraz dolne odcinki jej prawobrzeżnych dopływów – Zielawy i Rudki. Wypełniają je osady mineralne i biogeniczne (piaski, mułki, namuły oraz torfy). Na znacznych odcinkach ich koryta są uregulowane. Obcym (antropogenicznym) elementem hydrograficznym w krajobrazie jest również dolny odcinek kanału Wieprz-Krzna[1].
Na osadach wodnolodowcowych wykształciły się gleby rdzawe i bielicowe, a na osadach dolin rzecznych gleby hydromorficzne i mady[1].
Jest to kraina łąk i lasów. W mezoregionie przyrodniczo-leśnym zaklęsłości Łomaskiej przeważa krajobraz roślinny borów mieszanych i grądów w odmianie mazowiecko-podlaskiej i podwariancie z dużym udziałem łęgów jesionowo-olszowych i olsów. Sporadycznie, w części wschodniej, zaznacza się krajobraz borów mieszanych i grądów w odmianie mazowiecko-podlaskiej[3].
Najważniejszą miejscowością (od której pochodzi nazwa regionu) są Łomazy, ponadto wieś Drelów. Na pograniczu regionu leżą również Biała Podlaska i Międzyrzec Podlaski. Na wschód od Międzyrzeca Podlaskiego region przecina magistrala Warszawa-Brześć[4].
Rezerwat przyrody Omelno obejmuje las lipowo-dębowy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Sławomir Terpiłowski, Łukasz Chabudziński, Zaklęsłość Łomaska (845.11), [w:] Andrzej Richling i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 580, ISBN 978-83-7986-381-5.
- ↑ Łomaska, Zaklęsłość, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-04-18].
- ↑ Mezoregion przyrodniczo-leśny Zaklęsłości Łomaskiej. Encyklopedia Leśna. [dostęp 2024-04-18].
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 2002, s. 291, ISBN 83-01-13897-1.