Twórczość malarska Leonarda da Vinci
Twórczość malarska Leonarda da Vinci obejmuje kilkanaście obrazów olejnych i fresków. Leonardo da Vinci uchodzi za jednego z najwybitniejszych malarzy w historii sztuki. Jego dzieła są porównywane z obrazami Michała Anioła i Rafaela[1].
Charakterystyczne dla twórczości Leonarda jest stosowanie sfumato: modelunku malarskiego o łagodnych przejściach światłocieniowych, który umożliwia zacieranie konturów. Tworząc obrazy opracowywał nowe techniki[1]. Nie wszystkie eksperymenty zakończył się sukcesem: do czasów współczesnych nie zachował się fresk Bitwa pod Anghiari[2], a Ostatnia Wieczerza znajduje się w złym stanie[3]. Wiele obrazów dopracowywał przez kilkanaście lat[1].
Leonardo uczył się malarstwa w warsztacie Andrei del Verrocchia. Tam opanował anatomię plastyczną, technikę rysunki, mechanikę, stosowanie światła i cieni[4]. Zachowały się studia draperii z czasów nauki u Verrocchia, powstałe ok. 1470 roku[5]. Jako uczeń Verrocchia Leonardo uczestniczył w malowaniu obrazów Tobiasz i Anioł (ok. 1468–1470 roku[6] lub 1470–1475[7]) oraz Chrzest Chrystusa (ok. 1470–1476)[8]. Na obrazie Tobiasz i Anioł Leonardo miał namalować rybę i psa[7][9]. Na Chrzcie Chrystusa autorstwa Leonarda jest anioł po lewej stronie. Ponadto Leonardo miał przemalować postać Jezusa i zamglony krajobraz[10][8][11].
Leonardo uważał, że malarstwo przewyższa poezję, rzeźbiarstwo czy też muzykę[12]. Uważał poezję za gorszą sztukę. Jego zdaniem malarz za pomocą jednego obrazu potrafił wyrazić tyle samo, co poeta za pomocą wielu słów[13]. Pogląd o wyższości malarstwa nad innymi dziedzinami sztuki był sprzeczny z obowiązującym wówczas poglądem, że malarstwo jest wyłącznie sztuką mechaniczną[12]. Leonardo porównywał malarstwo z innymi gałęziami sztuki podczas dyskusji (m.in podczas debaty zorganizowanej w Castello Sforzesco 9 lutego 1498 roku) oraz w prywatnych notatkach[14]. W notatkach podkreślał powiązanie malarstwa z zasadami perspektywy i optyki[13]. Notatki o malarstwie zostały wydane po śmierci Leonarda przez jego ucznia Francesca Melziego w zbiorze znanym dzisiaj jako Traktat o malarstwie[15][16].
Leonardo w latach 1490–1491 pracował nad traktatem o światłocieniu (chiaroscuro). Zdefiniował różne rodzaje źródeł światła (np.: światło pochodne, światło odbite) i jego odmiany, m.in.: aria restretta – światło wpadające przez okno i lumo libero – światło rozproszone w plenerze. Padanie światła na przedmiot określił mianem perchussione (uderzenie), podkreślając jego dynamiczny charakter. Leonardo zaznacza przy tym, iż światło i cień to najpewniejsze środki do poznania kształtów wszelkich ciał[17].
Większość obrazów została namalowana dla mecenasów i osób prywatnych[1].
Obrazy Leonarda Da Vinci[edytuj | edytuj kod]
| Obraz | Tytuł | Data powstania | Lokalizacja | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
 |
Zwiastowanie | 1472–1476[18] | Galeria Uffizi we Florencji[18] | Brak zgody, czy Leonardo jest jedynym autorem obrazu czy też obraz namalowało kilku malarzy, z czego Leonardo miał największy wkład w jego powstanie[19][20] |
 |
Madonna z goździkiem | 1473–1475[21] | Stara Pinakoteka w Monachium[22] | Obraz znany również pod tytułem Madonna monachijska[22] |
 |
Madonna Benois | 1478–1480[23] | Ermitaż w Sankt Petersburgu[23] | Obraz znany również pod tytułem Madonna z Dzieciątkiem i kwiatem[22] |
 |
Portret Ginevry Benci | ok. 1478 roku[24] lub ok. 1478–1480[25] | National Gallery of Art w Waszyngtonie[24] | |
 |
Święty Hieronim na pustyni | Brak dokładnej daty, w źródłach można przeczytać, że Leonardo pracował nad obrazem w latach: ok. 1480–1482[26], ok. 1481–1482 lub ok. 1485–1488[27] | Muzea Watykańskie[27] | Obraz nieukończony[28] |
 |
Pokłon Trzech Króli | 1481–1482[29][30] | Galeria Uffizi we Florencji[29][30] | Obraz nieukończony[29][30] |
| Meduza | przed 1482[31] | Obraz zaginiony[31] | ||
.jpg) |
Madonna w grocie – I wersja | 1483–1485/1486[32][33][34] | Luwr w Paryżu[34] | Obraz znany również pod tytułem Madonna wśród skał[35] |
 |
Portret muzyka | ok. 1485[36] lub między 1488 a 1490[37] | Pinakoteka Ambrozjańska w Mediolanie[38] | Obraz znany również pod tytułami Portret młodego mężczyzny[39], Muzyk[38]; uchodzi za nieukończony[40][41]. |
 |
Dama z gronostajem | ok. 1489–1490[42][43] | Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie | Obraz znany również pod tytułami: Portret Cecylii Gallerani[44], Portret damy z gronostajem[45], Dama z łasiczką[43], Dama z łasicą[46] |
 |
La Belle Ferronière | między 1490 a 1495[47] | Luwr w Paryżu[40] | |
.jpg) |
Madonna w grocie – II wersja | 1493–1495 i 1503–1508 (lub 1506–1508)[48][49] | National Gallery w Londynie | Obraz znany również pod tytułem Madonna wśród skał[35] |
_-_The_Last_Supper_(1495-1498).jpg) |
Ostatnia Wieczerza | 1494/1495[50][51]–1498[50] | Santa Maria della Grazie w Mediolanie[51] | |
| Leda z łabędziem | początek XVI w.[52] | — | Obraz zaginiony, znany za sprawą kopii i źródeł pisanych[53][54] | |
 |
Madonna z kądzielą | ok. 1501[55] | Scottish National Gallery w Edynburgu[55] | Obraz znany również pod tytułami Madonna z kołowrotkiem[56] i Madonna z wrzecionem[57] |
 |
Święta Anna Samotrzecia | ok. 1502-1518[58] | Luwr w Paryżu[59] | |
| Bitwa pod Anghiari | 1503[60][61]–1506[62] | — | Nieukończone malowidło nie zachowało się do czasów współczesnych[62] | |
 |
Mona Lisa | 1503–1507[63] | Luwr w Paryżu | |
_Salvator_Mundi_circa_1500.jpg) |
Zbawiciel świata | 1510–1515[64] | Kolekcja prywatna, własność księcia koronnego Arabii Saudyjskiej Muhammada ibn Salmana[65] | Autorstwo Leonarda kwestionowane[66] |
 |
Jan Chrzciciel | ok. 1509[67]/1513–1516[68] | Luwr w Paryżu[68] |
Ponadto Leonardowi przypisuje się autorstwo obrazu Święty Jan Chrzciciel z atrybutami Bachusa, namalowanego około lat 1513–1516[69]. Autorstwo obrazu wzbudza kontrowersje, wśród autorów wymieniani są również Francesco Melzi, Cesare da Sesto lub że obraz namalował Leonardo wraz ze swoimi uczniami[70][71][69][72].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Vezzosi 2019 ↓, s. 9.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 517, 519.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 50.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 70.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 80.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 104.
- ↑ a b Tobias and the Angel Andrea del Verrocchio (1435–1488) (studio of) The National Gallery, London. artuk.org. [dostęp 2024-05-19]. (ang.).
- ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 133.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 92, 96.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 10.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 120.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 374–375.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 377.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 374–375, 377.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 20.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 94.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 284.
- ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 153.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 117.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 104.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 167.
- ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 107.
- ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 175.
- ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 187.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 19.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 23.
- ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 213.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 177.
- ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 187.
- ↑ a b c Vezzosi 2019 ↓, s. 199.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 122.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 330.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 214.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 29.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 30.
- ↑ Bastek 2019 ↓, s. 31.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 256.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 255.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 48.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 257.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 342.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 252.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 45.
- ↑ Bastek 2019 ↓, s. 32.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 348.
- ↑ Estreicher 1986 ↓, s. 415.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 243.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 217.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 31, 33.
- ↑ a b Szybowska 2012 ↓, s. 20-22.
- ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 312.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 419.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 465.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 81.
- ↑ a b Leonardo da Vinci The Madonna of the Yarnwinder. nationalgalleries.org. [dostęp 2024-05-19]. (ang.).
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 66, 69.
- ↑ Da Vinci jeszcze da zarobić miliony. pb.pl, 2017-12-22. [dostęp 2024-05-19].
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 65.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 297.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 504.
- ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 71.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 75.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 383.
- ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 61.
- ↑ Salvator Mundi. Leonardo’s lost Painting?. Italian Renaissance Art.com. [dostęp 2024-05-19]. (ang.).
- ↑ Najdroższy obraz świata to jednak nie dzieło Leonarda da Vinci? Jest decyzja. rp.pl, 2011-11-12. [dostęp 2024-05-19].
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 647.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 84.
- ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 86.
- ↑ Debolini 2006 ↓, s. 118.
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 491.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 650.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grażyna Bastek. „Nikła piękność śmiertelnych”. Obraz ciała i charakteru – malarskie innowacje w sztuce portretu. „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”. 3, 2019.
- Francesca Debolini: Klasycy sztuki. Da Vinci. Warszawa: 2006. ISBN 83-60529-03-5.
- Karol Estreicher: Historia sztuki w zarysie. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986. ISBN 83-01-03664-8.
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
- Antonina Szybowska. The last supper właściwie. Ostatnia wieczerza w stu odsłonach. Próba analizy memetycznej. „Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny”. 14, 2012. ISSN 2081-397X.
- Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
- Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
| Dzieła znane współcześnie | |
|---|---|
| Zaginione obrazy |