Tunel Karawanki (drogowy)

Tunel Karawanki
	; Wjazd do tunelu po stronie: • słoweńskiej – góra; • austriackiej – dół
Państwo	Austria
Państwo	Słowenia
Oficjalna nazwa	niem. Karawankentunnel; słoweń. Predor Karavanke
Przeszkoda	masyw górski Karawanki
Rodzaj	tunel drogowy, jednojezdniowy
Długość	Tuba zach. – 7864 m; Tuba wsch. – 7948 m
Liczba tub	1 (+ 1 w budowie)
Liczba portali	2
Data otwarcia	1 czerwca 1991; (tuba zachodnia)
	Budowa
Wykonawca	Tuba zachodnia:; Swietelsky; Slovenija ceste Tehnika; Tuba wschodnia:; Swietelsky; Cengiz İnşaat
Data budowy	Tuba zachodnia:; 12.08.1986–05.1991; Tuba wschodnia:; 18.09.2018–06.2025
Koszty budowy	2,2 mld ÖS (tuba zach.); 340 mln € (tuba wsch.)
	Zarządzanie
Płatny	tak
Wysokość opłat	7,80 € (sam. osobowy)
Koncesjonariusz	ASFiNAG / DARS
	Położenie na mapie gminy Jesenice Tunel pod Karawankami
	Położenie na mapie Austrii Tunel pod Karawankami
	Położenie na mapie Słowenii Tunel pod Karawankami
	Położenie na mapie Europy Tunel pod Karawankami
	46°28′52,9″N 14°00′27,4″E/46,481361 14,007611
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Tunel Karawanki, Tunel pod Karawankami (niem. Karawankentunnel, słoweń. Predor Karavanke) – jednotubowy (jednojezdniowy) tunel drogowy długości 7864 m, zbudowany w latach 1986–1991 pod masywem górskim Karawanki, stanowiący część europejskiej trasy E61, pomiędzy austriacką autostradą A11 i słoweńską autostradą A2.

Tunel ma 7864 m długości, zaś odległość pomiędzy obydwoma portalami wynosi 8019 m (4269 m w Austrii i 3750 m w Słowenii).

Północny portal tunelu zlokalizowany jest w austriackiej gminie St. Jakob im Rosental (niedaleko miejscowości Rosenbach), zaś portal południowy znajduje się na terenie słoweńskich gmin: Kranjska Gora (w pobliżu miejscowości Dovje) i Jesenice (nieopodal miejscowości Hrušica).

W związku ze znacznym natężeniem ruchu, w tunelu obowiązuje stałe ograniczenie prędkości do 80 km/h.

W bezpośrednim sąsiedztwie tunelu drogowego usytuowany jest tunel kolejowy o tej samej nazwie.

Opłaty[edytuj | edytuj kod]

Korzystanie z tunelu jest płatne dla wszystkich rodzajów pojazdów^[1].

Łączność[edytuj | edytuj kod]

W tunelu jest zapewniony dostęp do stacji radiowych Hitradio Ö3 (90,4 MHz) oraz VAL 202 (98,9 MHz). Operatorami stacji są odpowiednio Österreichischer Rundfunk i Radiotelevizija Slovenija.

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

W maju 2012 przed wjazdem do tunelu po austriackiej stronie zainstalowano system urządzeń sprawdzające temperaturę hamulców w samochodach ciężarowych i autokarach. W przypadku zbyt wysokiej temperatury następuje blokada wjazdu poprzez sygnalizację świetlną w celu ochrony przed potencjalnym wybuchem pożaru. Przez pierwszy rok działania system zatrzymał około 300 ciężarówek i autokarów.

We wrześniu 2013 słoweński operator tunelu (DARS) przeprowadził test systemu wideo wykrywającego zaburzenia w ruchu samochodowym^[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Idea wydrążenia tunelu pod pasmem Karawanków realnych kształtów zaczęła nabierać w latach 70. XX wieku. Pierwotnie tunel projektowano, jako budowlę składającą się z dwóch niezależnych tub, z dwupasowymi jezdniami w każdej z nich, jednak ostatecznie do tej pory została zbudowana tylko jedna tuba – zachodnia (po jednym pasie ruchu w każdym kierunku). W 1977 władze Austrii i Jugosławii podpisały traktat o rozpoczęciu budowy. 29 czerwca 1978 parlament austriacki podjął decyzję o sfinansowaniu części inwestycji (1,2 mld szylingów). W 1985 Jugosławia otrzymała dofinansowanie z Europejskiego Banku Inwestycyjnego^[3]. Inwestorem po stronie austriackiej był Tauernautobahn AG, zaś po stronie jugosłowiańskiej Skupnost za ceste Slovenije (funkcjonująca w latach 1983–1989), a następnie jej sukcesor Republiška uprava za ceste (działająca w latach 1990–1994). Budowę rozpoczęto 12 sierpnia 1986 na jugosłowiańskim fragmencie (wykonawcą była firma Slovenija ceste Tehnika z Lublany), zaś w czerwcu 1987 ruszyły prace w austriackiej części (wykonawcą była firma Swietelsky z Linzu). Roboty zakończono w maju 1991, a tunel uroczyście otwarto 1 czerwca 1991. Od oddania budowli do użytku czas podróży z Villach do Lublany skrócił się o godzinę. Podczas wojny dziesięciodniowej obiekt został na krótko (30 czerwca 1991) zajęty przez Jugosłowiańską Armię Ludową, a następnie odbity przez jednostki Obrony Terytorialnej Republiki Słowenii.

Rozbudowa[edytuj | edytuj kod]

29 kwietnia 2004 Parlament Europejski przyjął dyrektywę 2004/54/WE w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa dla tuneli w transeuropejskiej sieci drogowej^[4]. Na jej podstawie w 2006 przeprowadzono analizę, mającą określić opłacalność budowy drugiej (wschodniej) tuby^[5]. W marcu 2015 ASFINAG potwierdził pełną rozbudowę trasy. Spodziewany koszt inwestycji wyniesie 340 mln €^[6]. Dokumentacja projektowa została sfinansowana przez Unię Europejską – w ramach programu „Łącząc Europę” – za 3,35 mln euro, natomiast budowę dofinansowano kwotą 9,4 mln euro. Wykonawcą prac w austriackiej części tunelu jest Swietelsky Tunnelbau, zaś słoweński odcinek buduje turecki Cengiz İnşaat ze Stambułu. Od września 2015 do października 2017 trwała budowa 250-metrowego odcinka nowej jezdni przed przyszłym portalem po stronie austriackiej oraz 350-metrowego wiaduktu, prowadzącego do nowej tuby, której drążenie rozpoczęto 18 września 2018. Zakończenie prac ma nastąpić w czerwcu 2025. Wówczas cały ruch zostanie przeniesiony do nowej tuby, zaś obecnie istniejąca zostanie zamknięta w celu przeprowadzenia jej remontu, mającego trwać do połowy 2027^[7]. Wschodnia tuba ma mieć długość 7948 m (4402 m w Austrii i 3546 m w Słowenii).