Stanisław Bilski (działacz komunistyczny)
| Data i miejsce urodzenia |
19 listopada 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1934 |
| Przyczyna śmierci |
Egzekucja |
| Miejsce spoczynku |
Nieznane |
| Zawód, zajęcie |
Publicysta, Naukowiec, Kierowniki polskiej Sekcji Centralnego Wydawnictwa Ludów ZSRR. |
Stanisław Bilski vel Stefan Biernacki (ur. 19 listopada 1893, zm. 1934 w ZSRR) – polski działacz komunistyczny, naukowiec, tłumacz i publicysta, doktor filozofii. Założyciel komórki KPP[1] w Zgierzu. W latach 1929-1930 kierowniki polskiej Sekcji Centralnego Wydawnictwa Ludów ZSRR[2]. Bliski krewny Edmunda Giebartowskiego, wiceministra pracy i opieki społecznej (1945-1948).
Życie i działalność[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Zgierzu, w rodzinie silnie związanej z SDKPiL. W szkole powszechnej przyjaźnił się z rzeźbiarzem Markiem Szwarcem, ojcem Tereski Torrès.[2]
W 1916 roku rozpoczął działalność w PPS - Lewicy. W 1918 działał w Radach Delegatów Robotniczych na terenie Zgierza i Łodzi. W Zgierzu zakładał pierwsze komórki komunistyczne[2][3]. Ukończył matematykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, zaś w 1926 r. obronił na UJ pracę doktorską pt. Poznanie aprioryczne w epistemologii Bertranda Russella. Współpracował z „Głosem Robotniczym” i kierował czasopismem „Zagon”. Działał także w lewicowych, akademickich organizacjach w Warszawie i Krakowie. Po wstąpieniu do Niezależnej partii Chłopskiej, 15 stycznia 1927 r. został jej sekretarzem głównym[4].
Zagrożony aresztowaniem, za nielegalną działalność w zdelegalizowanej NPCh, ukrywał się pod pseudonimem Stefan Biernacki. Pod koniec 1927 r. wraz z żoną Heleną Bylińską, wyjechał do ZSRR. W latach 1929-1930 był w Moskwie kierownikiem polskiej Sekcji Centralnego Wydawnictwa Ludów ZSRR, później wykładał na Uniwersytecie Kijowskim historię polskiego ruchu robotniczego.[2] W 1930 r. został mianowany dyrektorem Polskiego Instytutu Wychowania Społecznego, ostatecznie jednak funkcję tę objął Stefan Sochacki. W latach 1931-1933 związany był z Instytutem Polskiej Kultury Proletariackiej. Przetłumaczył na język polski prace filozoficzne J. Dietzgena oraz "Historię powszechną socjalizmu i nauk społecznych" M. Beera. Dla własnej przyjemności przekładał utwory Schillera, Goethego, Heinego, Freiligratha.
W 1934 r. aresztowany, przesłuchiwany przez NKWD, padł ofiarą masowych represji.[5] Po okresie stalinizmu, rehabilitowany.
W 1973 roku, uchwałą Rady Miasta Zgierza, uhonorowany nadaniem nazwy ulicy[6]. W 2020 r. nazwę ulicy zmieniono na podstawie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomników.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lista członków Komunistycznej Partii Polski
- ↑ a b c d Stanisław Bilski - Miasto Zgierz.
- ↑ Kalendarium historyczne miasta Zgierza - rok 1918
- ↑ Dymek 1972 ↓, s. 398.
- ↑ Południowo - Wschodni Instytut Naukowy - "Ocalić od zapomnienia". Dokumentowanie życia społecznego Polaków na Ukrainie w warunkach reżimu totalitarnego w latach 1917-1939.
- ↑ Spis ulic miasta Zgierza
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1, red. F. Tych, Warszawa 1978, s. 174-175
- Polacy na Ukrainie : zbiór dokumentów. Cz. 1, Lata 1917-1939. T. 5 / pod red. Stanisława Stępnia i Ołeksandra Rublowa ; Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu. Przemyśl 2005, s. 156-162, 265
- Benon Dymek: Niezależna Partia Chłopska 1924–1927. Warszawa: Książka i Wiedza, 1972.