Rubin Feldszuh

Rubin Feldszuh

Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1900 Buczacz
Data śmierci	30 sierpnia 1980
Zawód, zajęcie	hebraista, działacz, pisarz

Rubin Feldszuh, Rubin (Reuwen) Feldszu, ps. Ben Szem (hebr. ראובן פלדשו, ur. 28 lutego 1900 w Buczaczu, zm. 30 sierpnia 1980) – polski hebraista, działacz syjonistyczny, pisarz, dziennikarz, autor pamiętników z getta warszawskiego.

Życiorys

Syn Józefa i Rózi z Safrynów. Ukończył gimnazjum i rozpoczął studia na Uniwersytecie Wiedeńskim. W wieku 19 lat porzucił studia i emigrował do Palestyny. Po tragicznej śmierci ojca, zamordowanego na Ukrainie, postanowił powrócić do Europy; ukończył wtedy studia w Wiedniu. Tytuł doktora nauk uzyskał w 1923 roku. W tym samym roku ukończył kształcenie rabiniczne w wiedeńskim Seminarium Izraelicko-Teologicznym (Israelitisch-Theologische Lehranstalt). Od 1925 roku w Krakowie, dołączył do ruchu syjonistyczno-rewizjonistycznego. W 1926 roku podjął pracę nauczyciela filozofii i łaciny w gimnazjum w Kowlu. W 1927 przeniósł się do Warszawy, by dołączyć do komitetu centralnego partii rewizjonistycznej. Na początku lat 30. Feldszuh zaczął różnić się w poglądach z Ze’ewem Żabotyńskim i stopniowo oddalać się od organizacji rewizjonistycznej. Ostatecznie dołączył do frakcji Meira Grossmana. Feldszuh stworzył organizację młodzieżową, Brith-Hakanaim. Wydawał i redagował czasopisma: „Nowa Era” (1928) i „Nowy Czas” (1931). W latach 1929–1937 brał udział w co najmniej czterech kongresach syjonistycznych. W latach 30. żył w Warszawie, zarabiał jako tłumacz przysięgły (z języków staroaramejskiego, hebrajskiego i jidysz). W 1939 roku ukazał się pierwszy tom zredagowanego przez Feldszuha Żydowskiego Leksykonu Społecznego (Jidiszer Gezelszaftlicher Leksikon).

Z zawartego w 1928 roku małżeństwa z pochodzącą z Czortkowa muzykolożką i pianistką Perłą Richter (1900–1943) urodziła się córka Josima (1929–1943), pianistka i kompozytorka.

Po wybuchu II wojny światowej Feldszuh z rodziną uciekł do Kazimierza Dolnego. Potem przebywał w getcie warszawskim. Według Racheli Auerbach po śmierci córki Josimy (zmarła na gruźlicę ukrywając się po aryjskiej stronie) jej matka odebrała sobie życie. Feldszuh przeżył i w lipcu 1944 roku razem z grupą Żydów znalazł się w Lublinie. Na początku października 1944 Komitet Żydowski w Lublinie wystąpił do Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z propozycją mianowania go naczelnym rabinem. Feldszuh wspólnie z Emilem Sommersteinem założył partię syjonistyczną Ichud. Zasiadał w Centralnym Komitecie Żydów Polskich, reprezentując stronnictwo rewizjonistyczne. Był jednym z pierwszych członków Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej. W 1945 roku opuścił Lublin, przez Rumunię dostając się do Palestyny. Towarzyszyła mu przyszła druga żona, piosenkarka Ruth Halbersztadt (1913–2007). Para pobrała się w Bukareszcie, mieli dwoje dzieci: syna Nekamię (ur. 1946) i córkę Joezrę Rinę (ur. 1950).

W Palestynie Feldszuh związał się ze środowiskiem Ogólnych Syjonistów i zamieszkał w Tel Awiwie. Po przybyciu do Palestyny wydawał wspomnienia oraz opowiadania dotyczące przeżyć wojennych w języku hebrajskim, jak np. Me- al ha- kwa-rim ha- domin (1946). Pracował jako dyrektor szkoły i publikował. W latach 1956–1959 był attaché kulturalnym w Buenos Aires.

Publikacje

• Noce palestyńskie. Warszawa: E. Gitlin, 1928
• Di idee fun Kern Tel-Haj, 1930
• Czerwone dusze. Warszawa: „Perły”, 1932
• Jidišer gezelsaftlecher leksikon = Żydowski leksykon społeczny. T. 1. Warszawa: Rubin Feldszuh, 1939
• Psychologia l’Kitot Ha’elyonot shel Batei Hasefer Hatichonim v’l’Batey Hamidrash Hamorim. Tel Awiw: N. Twersky, 1953
• Poyln brent. Buenos Aires, 1960
• Ani v’Hi. Tel Awiw: HaMenorah, 1963

Bibliografia

• Dominik Flisiak, Działalność syjonistów-rewizjonistów w Polsce w latach 1944/1945-1950, Lublin 2020.
• Laurence Weibaum. „Shaking the Dust Off” The Story of the Warsaw Ghetto's Forgotten Chronicler, Ruben Feldschu (Ben Shem). „Jewish Political Studies Review”. 22 (3/4), s. 7–44, 2010. 
• Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest? Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 174