Rosmerta
| bogini dóbr i obfitości | |
 Galorzymski relief z Eisenbergu z wyobrażeniem Rosmerty i Merkurego (III w.) | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Atrybuty |
róg obfitości, kadź (wiadro), sakiewka, czara, kaduceusz, topór |
Rosmerta – w mitologii celtyckiej bogini dóbr i obfitości, występująca w postaci matki karmicielki, szafarki darów[1].
Na ogół uznawana za małżonkę boga płodności i śmierci Smertulusa lub Smertosa (Smertriosa)[2]. W synkretyzmie północno-wschodniej Galii występowała później jako towarzyszka Merkurego[3][4].
Także w Brytanii włączona do rzymsko-brytańskiego kultu tego boga, gdzie wśród atrybutów przejęła jego kaduceusz, zachowując swój symbol obfitości (róg lub kosz owoców albo wiadro bądź kadź darów)[5]. Funkcję takiego naczynia wyjaśnia się jako prawdopodobnie symbolizującego regenerację, podobnie jak tzw. kocioł odnowy w mitologii irlandzko-walijskiej[6].
W mitologii galijskiej uważana za jedną z postaci (hipostaz) Epony[7][4]. Dla obu poświadczony jest kult na terytorium celto-germańskich Trewerów[8].
Jej teonim ma pochodzić od celtyckiego smer („przypominać”, „przewidywać”), być może o genezie pokrewnej greckim pojęciom meros i moira (los, przeznaczenie)[4]. Natomiast rdzeń smert nasuwa skojarzenie ze słowiańskim słowem oznaczającym „śmierć” i wyrażałby cechę tego bóstwa nieuwidocznioną w symbolice Epony. O jej popularności świadczy częstotliwość występowania imienia w inskrypcjach z obszaru cywilizacji celtyckiej[9]. W sztuce sakralnej przedstawiana w długiej szacie, często z rogiem obfitości, niekiedy z innymi atrybutami (trzos/sakiewka, czara, podwójny topór, wąż)[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jej imię oznacza „wielka szafarka” (Miranda Jane Green: Mity celtyckie. Warszawa: Prószyński, 2001, s. 48, ISBN 83-7255-037-9).
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Znak, 1996, s. 333, 349, ISBN 83-7006-597-X; Jerzy Gąssowski: Mitologia Celtów. Wyd. 3. Warszawa: WAiF, 1987, s. 57, ISBN 83-221-0329-8.
- ↑ a b Sylvia Botheroyd, Paul F. Botheroyd: Słownik mitologii celtyckiej. Katowice: Książnica, 1998, s. 333. ISBN 83-7132-277-1.
- ↑ a b c Bożena Gierek: Celtowie. Kraków: Znak, 1998, s. 54. ISBN 83-7006-663-1.
- ↑ John i Caitlín Matthews: Mitologia Wysp Brytyjskich. Poznań: Rebis, 1997, s. 177, ISBN 83-7120-261-X.
- ↑ Miranda Jane Green: Mity celtyckie, dz. cyt., s. 48.
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon, dz. cyt., s. 333.
- ↑ T.G.E. Powell: Celtowie. Warszawa: RTW, 1999, s. 159, ISBN 83-8797-460-9.
- ↑ Jerzy Gąssowski: Mitologia Celtów, dz. cyt., s. 56-57.