Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu (obraz Gerarda Davida)

Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu

Autor	Gerard David
Data powstania	ok. 1510
Medium	olej na desce
Wymiary	44 × 45 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Waszyngton
Lokalizacja	National Gallery of Art

Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu – obraz olejny niderlandzkiego malarza Gerarda Davida

Opis

Malarz zaczerpnął temat obrazu z apokryficznej opowieści o ucieczce Świętej Rodziny do Egiptu:

Po trzech dniach takiego podróżowania Maryja poczuła zmęczenie od nadmiernego żaru pustyni. Widząc palmę powiedziała do Józefa:"Odpocznę nieco pod jej cieniem". Józef z pospiechem zawiózł ją pod palmę i pomógł zejść z osła. Kiedy Maryja spoczęła pod drzewem przyglądając się liściom palmy, spostrzegła wiele owoców i powiedziała do Józefa: "Chciałabym, jeśli to możliwe, pokosztować owoców tej palmy" (PsMt 20)

David przedstawił dwa wątki tej opowieści na jednym obrazie, odbiegając od pierwowzoru. Na pierwszym planie w tradycyjny sposób, w błękitnej opończy i niebieskiej sukni, przedstawił siedzącą Marię z Dzieciątkiem. Jezus trzyma kiść winogron z którego skubie Maria. Motyw, choć nie opisany w apokryfach, nawiązuje do prawdziwego krzewu winnego za jakiego tytułował się Chrystus. Również w średniowiecznej ikonografii Chrystus określany była jako boska winorośl, która wzrastała w świętej winnicy (Marii). W tle, po prawej stronie, widać Józefa strzepującego owoce z drzewa. Według Ewangelii, drzewo palmowe na rozkaz małego Jezusa pochyliło się by łatwiej można było zrywać z niego owoce. David zastąpił ten fragment realistyczną sceną. W wielu innych dziełach ukazujących podobną scenę Józef pogrążony jest we śnie, m.in. u Gentileschiego czy van Dycka

Odpoczynek.. jest jednym z ostatnich dzieł Davida. Artysta wykorzystał stonowane barwy tworząc intymny pejzaż z pogodną polaną leśną i z uprawnymi polami. Krajobraz pustynny występujący w oryginalnej opowieści, malarze zastępowali lasami, które stanowiły schronienie dla pustelników i mnichów.

Bibliografia

• Patrick de Rynck, Jak czytać opowieści biblijne i mitologiczne w sztuce. Wyd. Universitas, Kraków 2008, ISBN 97883-242-0903-3.
• Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Wyd. PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-221-0686-6.