Naczółek (zbroja końska)
Naczółek (hełm koński, nagłówek) – jeden z elementów zbroi końskiej używany od starożytności do pierwszej poł. XVI w. n.e. Jego zadaniem była ochrona głowy konia przed zranieniem.
Budowa[edytuj | edytuj kod]
- Forma lekka chroniła tylko twarz i czoło konia, składała się z płyty mocowanej do głowy konia na paskach. Czasem dopełniała ją kolczuga chroniąca resztę głowy.
- Forma pełna chroniła całą głowę, składała się z płyty czołowej z doczepionymi blaszkami bocznymi, kratkami na oczy oraz zasłonkami uszu. Gardło chroniła kolczuga. Często mocowano też dziurkowaną płytkę (nachrapnik) z przodu chroniącą nozdrza i pysk konia.
- Wykonywano również naczółki końskie ze zbroi łuskowej i kolczugi; składały się one z płatu zbroi łuskowej zawiązywanego lub zapinanego paskami na gardle, z otworami na oczy chronionymi kratką, i niekiedy zasłonkami na uszy.
Niektóre lekkie naczółki wykonywano jedynie jako paski metalu połączone tak, by chronić czoło i twarz przed uderzeniem mieczem, ochrona takiego naczółka była jednak niewielka.
Z tyłu naczułka mocowano dużą płytę ochraniającą miejsce łączenia z nakarczkiem.
Uszy chroniono zasłaniając je blaszkami z przodu. Do otworów na oczy mocowano kratki lub daszki w celu ochrony przed zranieniem.
Ogłowie konia[edytuj | edytuj kod]
Początkowo naczółki nakładano na zwykłe ogłowie. Jednak było to niewygodne dla konia, dla tego połączono obydwa elementy.
Ciężki naczółek posiadał mocowane nitami zwykle dwa paski przechodzące pod gardłem. Łączył się z nakarczkiem, co zastępowało pasek tylny. Do przodu mocowano wędzidło.
Problemem pozostawały lejce, które często ucinano, by uniemożliwić kontrolę nad koniem. By temu zapobiec, lejce naszywano płytkami lub wykonywano w postaci łańcucha. Czasami spotkać można dodatkowe, małe lejce, które stosowano w przypadku uszkodzenia głównych.
Niekiedy, by utrudnić chwytanie końcowy odcinek pokrywano kolcami.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Naczółek koński, uzupełniony kolczugą
-
Konie w lekkich naczółkach
-
Pełny naczółek, widoczne ozdobne kratki na oczy i tuleje na uszy
-
Koń w ciężkim naczółku z wzmocnionymi płytkami policzkowi i kratkami na oczy
-
Koń w zbroi łuskowej, widoczny lekki naczółek bez ochrony oczu
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Włodzimierz Kwaśniewicz , Leksykon dawnego uzbrojenia ochronnego, Warszawa: Bellona, 2005, ISBN 83-11-10063-2, OCLC 749644505 .