Mikołaj Świderski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mikołaj Świderski
Ilustracja
mjr Mikołaj Świderski
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

26 września 1888
Putiatyńce

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Kijów

Przebieg służby
Lata służby

1912–1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

15 pułk piechoty (c. i k.)
30 pułk piechoty (c. i k.)
Legia Oficerska w Przemyślu
14 pułk piechoty
PKU Sambor

Stanowiska

dowódca kompanii
dowódca batalionu
obwodowy komendant PW
kwatermistrz pułku
kierownik I referatu PKU
komendant PKU

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons
Kadra oficerska 14 pułku piechoty w II połowie 1928 roku. Od prawej siedzą: kpt. Stanisław Pietrzyk, kpt. Emil Zawisza, mjr Julian Czubryt, ppłk lek. Ewaryst Wąsowski, ppłk Ignacy Misiąg, mjr Mikołaj Świderski, kpt. Stanisław Trojan, kpt. Ludwik Wlazełko i kpt. Józef Tkaczyk.
Szkoła podoficerska 14 pp w 1928 roku. W środku siedzi ppłk Ignacy Misiąg, na lewo od niego ppłk Franciszek Sudoł. Od prawej siedzą: ppor. Jan Herman, kpt. Stanisław Trojan, mjr Julian Czubryt, ks. kpt. Stanisław Murasik, mjr Mikołaj Świderski, mjr NN.
Korpus oficerski 14 pp w I kwartale 1930. W I rzędzie siedzą od lewej: kpt. Emil Zawisza, ks. kpt. Antoni Kosiba, mjr Aleksander Zabłocki, mjr Stanisław Pietrzyk, mjr Mikołaj Świderski, płk Ignacy Misiąg, ppłk Franciszek Sudoł, mjr Aleksander Fiszer, kpt. Józef Tkaczyk i kpt. Stanisław Trojan.

Mikołaj Świderski (ur. 26 września 1888 w Putiatyńcach, zm. wiosną 1940 w Kijowie) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 26 września 1888 r. w Putiatyńcach (powiat rohatyński). Był synem Jana, powstańca styczniowego, i Malwiny Billik[a]. Ukończył szkołę powszechną w Rohatynie, następnie szkołę realną w Stanisławowie (maturę zdał w 1907 r.), po czym przez dwa lata studiował na Politechnice Lwowskiej. Z powodów finansowych przerwał naukę i wyjechał do Myszkowa (powiat Zaleszczyki), a następnie do Kopyczyniec, gdzie przeprowadzał parcelacje dla tamtejszego Banku dla Ziemian. Od 1 września 1911 r. do 1 maja 1912 r. pracował we lwowskim Namiestnictwie przy regulacji górskich rzek i potoków, po czym podjął pracę w Borszczowie. Odbył jednoroczną służbę wojskową we Lwowie - w 15 pułku piechoty c. i k. Armii (w okresie od 1 października 1912 r. do 1 października 1913 r.), w trakcie której ukończył szkołę oficerską przy 30 pułku piechoty. Do wybuchu I wojny światowej pracował w Jarosławiu, gdzie otrzymał posadę przy Sekcji Konserwacji Dróg Kolejowych. Po wybuchu I wojny światowej został wcielony (w dniu 1 sierpnia 1914 r.), jako kadet rezerwy, do armii austriackiej i uczestniczył w walkach na frontach rosyjskim, włoskim i rumuńskim. Dwukrotnie ranny podczas walk we Włoszech: w 1915 r. pod Monte Sabotino i w 1916 r. pod Monte Falcone. Do stopnia podporucznika został awansowany w maju 1915 roku, a do rangi porucznika w lipcu 1917 roku. Przez okres 10 miesięcy był również instruktorem w Sokolich Drużynach Bojowych. Służbę w c. i k. armii zakończył w dniu 1 listopada 1918 roku[1][2][3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił (bezpośrednio po powrocie z Odessy), w dniu 27 grudnia 1918 roku, do Wojska Polskiego. Przydzielony został do Legii Oficerskiej w Przemyślu. Następnie służył w 14 pułku piechoty jako dowódca kompanii i batalionu podczas wojen polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej 1919–1921. Jako dowódca III batalionu 14 pp odznaczył się szczególnie podczas ofensywy na Kijów, kiedy to w dniu 25 kwietnia 1920 r. na czele swych żołnierzy uderzył na dworzec kolejowy w Korosteniu i zajął go[4]. Na mocy dekretu Naczelnego Wodza Wojska Polskiego z dnia 19 sierpnia 1920 r.[b] został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana w piechocie[5]. Za męstwo wykazane w walkach odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari nr 4617 („za udział w walkach w składzie 14 pp”)[1] oraz Krzyżem Walecznych[6].

Na dzień 1 czerwca 1921 r. pozostając w randze kapitana nadal pełnił służbę w 14 pułku piechoty stacjonującym w garnizonie Włocławek[7]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w tymże stopniu (kapitana), ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 r. i 326. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]. W dniu 10 lipca 1922 r. został zatwierdzony w obsadzie dowódców batalionów i dowódców kadr 14 pułku piechoty[9]. Podczas służby w 14 pp pełnił, w roku 1923, obowiązki dowódcy II batalionu[10]. Zajmował w tym czasie 274. lokatę na liście starszeństwa kapitanów piechoty[11]. Do stopnia majora piechoty został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku[12]. W roku następnym (1924) piastował już stanowisko dowódcy II batalionu 14 pułku piechoty[13] i zajmował 98. lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie[12]. W marcu 1926 roku ogłoszono zatwierdzenie mjr. Świderskiego, przez Ministra Spraw Wojskowych, jako oficera Przysposobienia Wojskowego w 14 pp[14]. Na tym stanowisku oceniany był przez gen. dyw. Władysława Junga, podczas inspekcji przeprowadzonej w dniach 3–4 lutego 1927 r. („oficer PW mjr Mikołaj Świderski, bardzo dobry oficer bojowy i z zakresu swojej działalności, rzutki, ale nie grzeszący zbytnią inteligencją”)[15]. Z dniem 22 października 1927 r. został przeniesiony służbowo na X-ty normalny 2-miesięczny kurs do Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu[16]. W roku 1928 pełnił funkcję komendanta obwodowego Przysposobienia Wojskowego we Włocławku[17], zajmując w tym czasie 88. lokatę wśród majorów piechoty ze swego starszeństwa[18]. Był jednym z najbardziej zasłużonych, na polu prowadzenia i poszerzania działalności PW i WF, oficerów 14 pułku piechoty (razem z ppłk./płk. Ignacym Misiągiem, ppłk. Franciszkiem Sudołem i mjr. Aleksandrem Zabłockim)[19].

Przez generała Junga opiniowany był również w dniu 22 marca 1928 r. i uznany za oficera taktycznie jeszcze nie bardzo wyrobionego na stanowisku służbowym, dla którego pożądanym było by przesunięcie ze stanowiska oficera PW pułku na stanowisko liniowe[20]. Z kolei opinia gen. Junga z dnia 30 czerwca 1928 r. (wystawiona po ćwiczeniach aplikacyjnych 4 DP w terenie) określała go jako „taktycznie zupełnie dobrego - nadającego się na zastępcę dowódcy pułku”[21]. W tym samym dniu generał Jung napisał o mjr. Świderskim: „Oficer PW 14 pp - bardzo dobry oficer, również pod względem taktycznym zupełnie dobry. Nadaje się na zastępcę dowódcy pułku”[22].

W dniu 6 lipca 1929 r. ogłoszono przesunięcie mjr. Świderskiego ze stanowiska obwodowego komendanta PW na stanowisko kwatermistrza 14 pułku piechoty[23]. Podczas swej służby we Włocławku był członkiem Związku Strzeleckiego, Polskiego Białego Krzyża oraz Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (do 1930 r. piastował funkcję członka zarządu koła LOPP we Włocławku)[24].

Dnia 31 marca 1930 roku opublikowano zarządzenie o przeniesieniu mjr. Świderskiego do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sambor, na stanowisko kierownika I referatu[25]. Samo przeniesienie nastąpiło już w kwietniu 1930 roku[26]. W tym samym roku zajmował 53. lokatę łączną wśród majorów piechoty (była to jednocześnie 40. lokata w swoim starszeństwie)[27]. W dniu 28 stycznia 1931 r. ogłoszono jego przesunięcie na stanowisko komendanta PKU Sambor[28]. W roku 1932 zajmował 18. lokatę pośród majorów piechoty w swoim starszeństwie [29], pozostając nadal na stanowisku komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień w Samborze[30]. W Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 15 listopada 1932 r. opublikowano zarządzenie o zwolnieniu majora Świderskiego z zajmowanego stanowiska, z pozostawieniem bez przynależności służbowej i oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu[31]. Z dniem 30 kwietnia 1933 r. został przeniesiony z dyspozycji dowódcy OK Nr X w stan spoczynku[32].

W roku 1934 jako major w stanie spoczynku zajmował 12. lokatę w swoim starszeństwie w korpusie oficerów piechoty (starszeństwo z dnia 1 lipca 1923 r.)[33]. Znajdował się wówczas w ewidencji PKU Sambor i przynależał do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X (przewidziany był do użycia w czasie wojny)[34]. W roku 1935 został urzędnikiem w Szefostwie Budownictwa Okręgu Korpusu Nr V we Lwowie[35]. Od września 1933 r. mieszkał w Tarnopolu przy ulicy 3-go Maja 6, a z dniem 1 września 1937 r. zamieszkał we Lwowie przy ulicy Sierpowej 14.

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 r., został aresztowany we Lwowie przez NKWD w dniu 10 grudnia 1939 r. W marcu 1940 r. został wywieziony i przetransportowany do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie. Tam, wiosną 1940 roku, został zamordowany przez sowieckich oprawców. Nazwisko majora Mikołaja Świderskiego znajduje się na tzw. „liście Cwietuchina”[c], sporządzonej przez naczelnika 1 Wydziału Specjalnego NKWD Ukraińskiej SRR - starszego lejtnanta bezpieczeństwa państwowego Fiodora Cwietuchina. Na tejże liście wykazany został pod numerem 2605 (lista wywózkowa 55/4-40)[d][36]. Ofiary tej zbrodni zostały pochowane na otwartym w 2012 roku Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Mikołaj Świderski był żonaty i miał syna Witolda - urodzonego w dniu 8 lipca 1924 roku.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dostępne źródła podają rozbieżne dane dotyczące tożsamości matki Mikołaja Świderskiego: publikacja „Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich” (str. 295) wskazuje, że była nią Bronisława Skowrońska; portal Zaginieni 1939–45.pl. [dostęp 2014-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-16)]. wskazuje zaś Amalię Billk.
  2. ↑ Był to dekret marszałka Józefa Piłsudskiego o sygnaturze L. 2265.
  3. ↑ Lista ta zwana jest również Ukraińską Listą Katyńską, opublikowana została w 1994 r.
  4. ↑ Numer listy wywózkowej jest tożsamy z numerem listy dyspozycyjnej z centrali NKWD.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 295.
  2. ↑ Ogrody Wspomnień ↓.
  3. ↑ WBH, sygn. I.482.1-77 VM, str. 2-4.
  4. ↑ WBH, sygn. I.482.1-77 VM, str. 6.
  5. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 VIII 1920, s. 772.
  6. ↑ Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 43.
  7. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 62, 898.
  8. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 42.
  9. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 VII 1922, s. 546.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 164.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 407.
  12. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 349.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 156.
  14. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 III 1926, załącznik s. 3.
  15. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 125.
  16. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 2 z 20 I 1928, s. 14.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 30.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 172.
  19. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 151.
  20. ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Referat Personalny GISZ - opinie z kursów o oficerach ↓, s. 110.
  21. ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Referat Personalny GISZ - opinie z kursów o oficerach ↓, s. 116.
  22. ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Referat Personalny GISZ - opinie z kursów o oficerach ↓, s. 120.
  23. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 VII 1929, s. 210.
  24. ↑ WBH, sygn. I.482.1-77 VM, str. 3.
  25. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 III 1930, s. 103.
  26. ↑ WBH, sygn. I.482.1-77 VM, str. 4.
  27. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 124.
  28. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 I 1931, s. 28.
  29. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 26.
  30. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 522.
  31. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 XI 1932, s. 397.
  32. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 V 1933, s. 122.
  33. ↑ Rocznik oficerski rezerw 1934 ↓, s. 326.
  34. ↑ Rocznik oficerski rezerw 1934 ↓, s. 1042.
  35. ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 276.
  36. ↑ Straceni na Ukrainie 1994 ↓, s. 96, poz. 2605.
  37. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 XII 1921, s. 1723.
  38. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 I 1922, s. 77.
  39. ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie państwowej”.
  40. ↑ a b Na podstawie [1]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikołaj_Świderski&oldid=72306256”