Mieczysław Skrudlik
| Data i miejsce urodzenia |
19 grudnia 1887 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 czerwca 1941 |
| Zawód, zajęcie |
historyk sztuki, publicysta, wojskowy |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Małżeństwo |
Jadwiga z d. Rasimowicz, primo voto Dunin-Borkowska |
.jpg)
Mieczysław Skrudlik, ps. „Z. Miński”, „Artifex” (ur. 19 grudnia 1887 w Żywcu, zm. 17 czerwca 1941 w Otwocku)[1] – polski historyk sztuki, dziennikarz, publicysta oraz żołnierz Legionów Polskich i zdegradowany oficer Wojska Polskiego[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jego rodzicami byli Wincenty – urzędnik pocztowy i Maria z d. Prawdzic-Łazarska[1].
Po ukończeniu w Żywcu czteroklasowej szkoły ludowej przeprowadził się wraz z rodziną do Krakowa. Następnie uczył się przez rok w Gimnazjum św. Anny, a potem przeniósł się do VI Gimnazjum, w którym zdał maturę w 1907. W tym samym roku podjął naukę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, studiując historię sztuki pod kierunkiem Jerzego Mycielskiego. Po zakończeniu nauki pracował w latach 1911–1914 w biurze Centralnej Komisji Ochrony Zabytków Sztuki w Wiedniu. Jednocześnie w lipcu 1912 uzyskał stopień doktora[1].
Już w 1911 zapisał się w Wiedniu do Związku Strzeleckiego. Po powrocie w 1914 do Krakowa wstąpił do Legionów i został skierowany do Oddziału Wywiadowczego Komendy LP. Najpierw pełnił służbę frontową, a następnie przydzielano mu różne funkcje. Do 1917 dosłużył się stopnia podporucznika[1]. Po utworzeniu Polskiej Siły Zbrojnej (PSZ) znalazł się w jej szeregach.
W 1917 osiadł w Warszawie. W lutym następnego roku został desygnowany do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przy Radzie Regencyjnej, mimo że nadal pozostawał w PSZ. Objął kierownictwo biura polityczno–informacyjnego, które przekształcił w placówkę wywiadowczą nastawioną na walkę z bolszewizmem. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 został automatycznie przeniesiony z PSZ do Wojska Polskiego. Ideowo był związany z obozem narodowym[2].
W styczniu 1919 został odwołany z ministerstwa pod zarzutem uczestnictwa w przygotowaniach do zamachu stanu kierowanego przez pułkownika Mariana Januszajtisa. Natomiast w sierpniu aresztowano go i osadzono na cztery miesiące w więzieniu z zarzutami spisku na usunięcie z urzędu Naczelnika Państwa i życie marszałka Piłsudskiego[3]. Po zwolnieniu znalazł zatrudnienie jako funkcjonariusz wywiadu w Oddziale II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego[3]. W tym czasie pod pseudonimem „Z. Miński” pisywał krytyczne artykuły na temat upolitycznienia, nepotyzmu i niekompetencji w WP. Publikował je w dzienniku „Rzeczpospolita” i tygodniku „Myśl Narodowa”. W styczniu 1922 został ponownie aresztowany i pozbawiony stopni oficerskich[1]. Tym razem oskarżono go o zdradę stanu, szpiegostwo i fałszowanie dokumentów. Sąd skazał go na dwa lata więzienia za nadużycie władzy i ukrywanie osoby poszukiwanej[1]. Inne zarzuty zostały oddalone. Wyszedł z więzienia za kaucją. Wydarzenia te sprawiły, że definitywnie odsunięto go od pracy w wywiadzie. Opisał je w wydanej w 1923 książeczce Sprawa dr. Skrudlika[3].
Następnie postanowił wrócić do historii sztuki. Zajął się historią przedstawień matki Boskiej w sztuce polskiej. Opublikował na ten temat wiele broszur. Sumę swoich badań i konkluzji naukowych zawarł w książce Królowa korony polskiej. Oprócz charakteru badawczo–naukowego jego prace miały również na celu upowszechnienie kultu maryjnego. On sam należał do Towarzystwa Najświętszej Marii Panny Zwycięskiej „Marianum”[4]. Ponadto jako jego członek dawał wyraz w licznych publikacjach swojemu przekonaniu o zagrożeniu, jakie dla Kościoła, narodu oraz państwa polskiego stwarzały masoneria, wolnomyślicielstwo oraz sekty[2]. Nierzadko spotykały go za to posądzenia o antysemityzm[2].
Od 1923 podjął również działalność dziennikarską w zakresie kultury i sztuki. Swoje artykuły zamieszczał na łamach m.in. „Rzeczpospolitej”, „Gazety Warszawskiej”, „Tęczy”, „Polaka – Katolika”, „Przeglądu Katolickiego”, „Gazety Porannej”, „Kuriera Literacko-Naukowego” i „Rodziny Polskiej”. Od 1935 był przez pewien czas redaktorem odpowiedzialnym za dział kulturalny w popołudniówce „Goniec Warszawski”, w której również zamieszczał swoje teksty jako „Artifex”. Wcześniej, bo w 1932, został członkiem sekcji dziennikarskiej Zjednoczenia Polskich Pisarzy Katolickich.
W okresie okupacji niemieckiej przebywał i zmarł w sanatorium w Otwocku[1]. Prawdopodobnie leczył gruźlicę. Został pochowany na otwockim cmentarzu parafialnym (lokalizacja grobu: sektor VI, rząd 12, nr 702)[5].
Małżeństwo[edytuj | edytuj kod]
8 września 1917 poślubił Jadwigę z Rasimowiczów, primo voto Dunin-Borkowską. Para nie miała wspólnych dzieci. Wychowywał dwóch pasierbów – Edwarda i Tadeusza Dunin-Borkowskich.
Pisarstwo[edytuj | edytuj kod]
- Życie i dzieła malarza bernardyńskiego O. Franciszka Lekszyckiego, wyd. Drukarnia M. Byrzyńskiego, Sandomierz 1916
- Sprawa dr. Skrudlika, wyd. Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, 1923
- W sprawie twórcy obrazu NMP Ostrobramskiej, wyd. Księgarnia Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego w Wilnie, Wilno 1924
- Z tajemnic masonerii, wyd. Drukarnia Archidiecezjalna „Polak – Katolik”, Warszawa 1927
- Sekty żydujące w Polsce, wyd. Wydawnictwo „Szczerbiec”, Warszawa 1927
- Matka Boska Kodeńska, wyd. Drukarnia Społeczna, Warszawa 1927
- Zbrodnie marjawitów w świetle dokumentów (cz. I), wyd. Nakładem Edwarda Zarębskiego, Warszawa 1928
- Z tajemnic „Klasztoru" Płockiego (Zbrodnie marjawitów w świetle dokumentów, cz. II), wyd. Drukarnia „ARS”, Warszawa, 1928
- Patronka Warszawy, wyd. Wydawnictwo Księży Pallotynów, Warszawa 1928
- Zamachy na kościół katolicki w Polsce, wyd. Drukarnia Społeczna, Warszawa 1928
- Agentury obce, wyd. Drukarnia Techniczna, Warszawa 1929
- Królowa korony polskiej, wyd. Nakładem Towarzystwa „Bibljoteka Religijna”, 1930
- Zamachy na kult Bogarodzicy, wyd. Nakładem Towarzystwa Św. Michała Archanioła, 1932
- Bezbożnicy w Polsce – Z historji ruchów ateistycznych w Polsce współczesnej, wyd. Zakłady Graficzne Spółki Wydawniczej „Libris”, Warszawa 1932 – wznowiona jako Bezbożnictwo w Polsce, wyd. Księgarnia i Drukarnia Katolicka, Katowice 1935
- Cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, wyd. Wydawnictwo Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej, Częstochowa 1933
- Gwiazda polskiego morza, wyd. Nakładem Towarzystwa Św. Michała Archanioła, 1934
- Masonerja w Polsce, wyd. Księgarnia i Drukarnia Katolicka, Katowice 1935
- Maria z Magdali, wyd. Naczelny Instytut Akcji Katolickiej, 1937
- Chrystianizm a świat zwierzęcy, wyd. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1938
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Mieczysław Skrudlik. iSPB. [dostęp 2024-05-06]. (pol.).
- ↑ a b c Mieczysław Skrudlik. Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939. [dostęp 2024-05-06]. (pol.).
- ↑ a b c Sprawa dr. Skrudlika. Kwadryga. [dostęp 2024-05-06]. (pol.).
- ↑ Kamionka – Klasztor Zgromadzenia Sióstr Matki Miłosierdzia. Genealogia Polaków. [dostęp 2024-05-06]. (pol.).
- ↑ Śp. Mieczysław Skrudlik. Grobonet. [dostęp 2024-05-07]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysław Skrudlik, iPSB
- Mieczysław Skrudlik, Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zakony w Polsce – Instytut Marianum, opoka.org.pl