John Damski
Data urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Narodowość |
polska |
Odznaczenia | |
John Damski (ur. 11 października 1914, zm. 2 stycznia 2000) – polski „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodzieńcze lata[edytuj | edytuj kod]
W 1919 r. przybył na ziemie polskie. Wraz z rodziną wychowywał się bowiem na ziemiach niemieckich. Z czasem odkrył swoje powołanie. Był sportowcem, piłkarzem i lekkoatletą. Aktywnie uczestniczył w przygotowaniach do wzięcia udziału w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 r. jako piłkarz. Ostatecznie w nich nie wystąpił[1][2][3].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
W trakcie II wojny światowej wziął udział w kampanii polskiej. Znalazł się w obozie jenieckim. Po ucieczce przeniósł się do Gdyni, gdzie podjął pracę w fabryce energii i wody, skąd został później przymusowo wydalony za to, że nie był Niemcem. Później zamieszkał w Zamościu nieopodal rodziny Rozenów, którzy byli Żydami. Pracował jako elektryk. Zdobył dla ich córki Sary fałszywe dokumenty i pomógł jej przedostać się do Warszawy. Ułatwieniem dla niego była znajomość języka niemieckiego, wychował się bowiem w Niemczech. Pod nową tożsamością Sara Rozen zamieszkała w Częstochowie, gdzie znalazła pracę. Z czasem, ponownie za pomocą Damskiego, dołączyła do niej matka Sary, Helena, również wyposażona w „aryjskie” papiery, które Damski dla niej zdobył. Po 1943 r. Damski poślubił Sarę, która wówczas przebywała już wówczas w Warszawie ukrywając się przed Niemcami. Następnie przetransportował dziewczynę do swojej rodziny we wsi Zalesie pod Warszawą, gdzie doczekała wyzwolenia w styczniu 1945 r. Damski pomagał także Stanisławowi Rozenowi, ojcu Sary, który po wybuchu Powstania Warszawskiego musiał opuścić swoją kryjówkę w Warszawie. Mimo że jako członek konspiracji znajdował się na liście osób poszukiwanych przez Gestapo, Damski nadal opiekował się Rozenami, nie oczekując niczego w zamian. Po wojnie Damski wraz z żoną i teściami wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych[4][1][5][6].
John Damski jest pochowany na Forest Lawn Memorial Park[7].
W United States Holocaust Memorial Museum znajduje się relacja złożona przez Johna Damskiego[8].
24 marca 1988 r. Instytut Jad Waszem uhonorował Johna Damskiego medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Sutori [online], www.sutori.com [dostęp 2023-09-05] (ang.).
- ↑ Guest Blogger: Waheeb M., YouthFirst Summer Intern [online], JFCS Holocaust Center of SF, 19 lipca 2017 [dostęp 2023-09-05] .
- ↑ John Damski Story, Part 1 [online], ellenlandweber.com [dostęp 2023-09-05] .
- ↑ a b John Damski, Instytut Yad Vashem
- ↑ Dick Roraback , A Con Man Who Became War Hero, Los Angeles Times, 24 września 1989 [dostęp 2023-09-05] (ang.).
- ↑ Sutori [online], www.sutori.com [dostęp 2023-09-05] (ang.).
- ↑ John Damski (1914-2000) - Find a Grave Memorial [online], www.findagrave.com [dostęp 2023-09-05] (ang.).
- ↑ USC Shoah Foundation Institute testimony of John Damski - Collections Search - United States Holocaust Memorial Museum [online], collections.ushmm.org [dostęp 2023-09-05] .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata: ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska, red. I. Gutman, Kraków 2009