Jan Słomka (wójt)
 Jan Słomka podczas wizyty Ignacego Mościckiego u Tarnowskich w 1929 roku | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język |
polski |
| Ważne dzieła | |
|
Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do czasów dzisiejszych | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Jan Słomka (ur. 22 czerwca 1842 w Dzikowie, zm. 26 marca 1932 tamże[1]) – chłopski działacz społeczny, wójt Dzikowa, autor jednego z pierwszych pamiętników chłopskich: „Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do czasów dzisiejszych”[2].
Urodził się w wielodzietnej rodzinie chłopskiej. Jego ojcem był Józef Słomka (który do Dzikowa w zaborze austriackim trafił z Królestwa Polskiego, aby uniknąć służby w wojsku rosyjskim[3]), a matką Jadwiga z Gierczyków[4]. Rodzina utrzymywała się z prowadzenia gospodarstwa rolnego o powierzchni 6 morgów. Czytać i pisać nauczył się w szkółce elementarnej w Dzikowie[5]. Gdy miał 15 lat został sierotą. Opiekowali się nim dziadkowie ze strony matki i stryj[6]. Związek małżeński zawarł z Marią z Tworków w 1861 roku w Miechocinie[7]. Początkowo gospodarował na czterech morgach ziemi. Poprzez dokupywanie działek ziemi obszar jego gospodarstwa w 1890 roku wynosił trzynaście morgów[8]. W latach 1882— 1883 zbudował dom, który był w Dzikowie pierwszym chłopskim domem murowanym, dlatego nazywany był kamienicą Słomkową[9]. Funkcję wójta gminy sprawował przez około 40 lat. Z funkcji tej zrezygnował w 1918 roku w czasie tzw. Republiki Tarnobrzeskiej[10]. W 1928 roku wójtem został wybrany jego syn Wojciech Słomka[11].
Uświadomienie narodowe chłopów w Galicji po uwłaszczeniu włościan scharakteryzował następująco: Uświadomienie narodowe szło jednak powoli i do ostatnich czasów dość jeszcze znalazło się takich, co gdy im wspomnieć było o Polsce, to się złościli i klęli, mówiąc, że tylko panowie mogą chcieć Polski, żeby na nich ludzie robili, jak za pańszczyzny, i takim trudno było wytłumaczyć, że czasy pańszczyzny już minęły i powrócić nie mogą. Nie chcieli słyszeć o Polsce, bojąc się, że panowie znowu obejmą rządy i przywrócą pańszczyznę[9]. W pamiętniku wspomina też rabację chłopską z 1846 roku i powstanie styczniowe[12].
W 1899 roku cesarz Franciszek Józef Habsburg doceniając jego zasługi w służbie publicznej odznaczył go Krzyżem Zasługi z Koroną[13]. W 1929 roku na Zamku Królewskim w Warszawie został odznaczony przez prezydenta Ignacego Mościckiego Złotym Krzyżem Zasługi[14]. Zmarł w wieku 89 lat, pochowany został na cmentarzu w Tarnobrzegu[15].
Do czasu likwidacji gimnazjów jego imię nosiło Gimnazjum Nr 2 w Tarnobrzegu[16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Słomka Jan, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Pamiętniki Polaków 1982 ↓, s. 586.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 1,2.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 3.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 9.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 12.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 16.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 262,263.
- ↑ a b Słomka 1929 ↓, s. 267.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 436, 437.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 438.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 4, 20, 21.
- ↑ Staszczak 2006 ↓, s. 13.
- ↑ Słomka 1929 ↓, s. 482, 483.
- ↑ Mogily.pl - Cmentarz Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Tarnobrzegu [online], mogily.pl [dostęp 2024-04-23].
- ↑ http://www.dwojka.tbg.net.pl/new3/
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Słomka: Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do dni dzisiejszych. Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Szkoły Ludowej, 1929.
- Pamiętniki Polaków. Antologia pamiętnikarstwa polskiego. Druga Rzeczpospolita 1918-1939. Wyd. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982. ISBN 83-205-3147-0.
- Bożena Staszczak: Jan Słomka i jego dzieło. Wyd. 1. Tarnobrzeg: Towarzystwo Przyjaciół Tarnobrzega, 2006. ISBN 83-88660-16-0.