Herody

Hery w Płocku w 1971 r.

Herody – ludowe przedstawienia bożonarodzeniowe odgrywane w różnych regionach Polski przez grupy kolędnicze, podobne do jasełek.

Opis

Treść przedstawienia opiera się na fragmencie Ewangelii (Mt 2, 16-19) opisującym rzeź niewiniątek i śmierć króla Heroda Wielkiego. Główny wątek dramatyczny ma cechy moralitetu – ukazuje walkę dobra (anioł) ze złem (diabeł). Despotyczny Herod skazany jest na wieczne potępienie i poddany dwóm egzekucjom: śmierć zabiera jego ciało, a diabeł duszę. W niektórych regionach Polski do wątku głównego dodawane były wątki fakultatywne, np. humorystyczne sceny z Żydem i Turkiem lub wizytę Trzech Króli.

Grupa Herodów w okresie od drugiego dnia Bożego Narodzenia do Święta Trzech Króli przechodzi przez miejscowość, z publicznością w postaci mieszkańców odwiedzanych podwórek i mijanych ulic. Praktykowane są również formy sceniczne lub łączone (pochód oraz finał na scenie). Grupy biorą udział w konkursach i przeglądach.

Schemat głównego wątku:

1. przedstawienie Heroda (dokonane przez marszałka lub kogoś z jego świty),
2. autoprezentacja Heroda,
3. wiadomość o narodzinach Chrystusa (podana przez Trzech Królów, albo kogoś ze świty Heroda),
4. przesłuchanie Żyda o miejscu narodzenia Mesjasza,
5. wydanie rozkazu zabicia wszystkich niemowląt płci męskiej,
6. nakłanianie Heroda do zmiany decyzji (anioł lub syn Heroda),
7. zapowiedź śmierci Heroda (anioł, w niektórych regionach Turek),
8. pojawienie się śmierci i diabła oraz próba wykupienia się Heroda od śmierci,
9. śmierć Heroda i spór między diabłem i śmiercią o jego duszę.

Bibliografia

• Wojciech Kaczmarek, Herody [w:] Encyklopedia katolicka, tom 6, Lublin 1993 ISBN 83-86668-06-7
• Zofia Cieśla-Reinfussowa, Herody, "Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie", t. 12, Kraków 1995.