Grod
| Książę Hunów lub Protobułgarów | |
| Okres | |
|---|---|
| Następca |
Mugel |
| Dane biograficzne | |
| Data śmierci | |
Grod lub Gordas – książę Hunów lub Protobułgarów[1] zamieszkujących Półwysep Krymski w I połowie VI wieku do 528 roku.
Informacje dotyczące księcia Groda przekazują historycy bizantyńscy: Sokrates Scholastyk[2], Teofanes i Jan Malalas[3]. Zainteresowanie Bizancjum Krymem wiąże się z napływem na półwysep na początku VI wieku nowych osadników głównie Hunów i Protobułgarów. Ich pojawienie się doprowadziło do odrodzenia greckich miast we wschodniej Taurydzie i na Półwyspie Tamańskim, niegdyś centrum królestwa Bosporańskiego, które ucierpiały w czasie najazdu Hunów[4]. Umocnienie wpływów bizantyńskich w tym rejonie przyniosło w następstwie misje chrześcijańskie przedsiębrane w celu nawracania Bułgarów i Hunów osiadłych na północy Kaukazu, o których wspomina Sokrates Scholastyk. W 528 roku pod wpływem misjonarzy bizantyńskich książę Grod zdecydował się przyjąć chrzest i w tym celu udał się do Konstantynopola[2]. Na Krym powrócił już jako przedstawiciel cesarza (Justyniana I) na czele oddziału bizantyńskiego, który stanął w Kerczu (bizant. Bosporos). Jako sojusznik cesarza był obowiązany do przekazywania Bizancjum daniny, którą sciągał ze swych pooddanych i oddawał w bydle[4]. Po powrocie do siebie na Krym stopił też pogańskie idole ze srebra i elektronu i przetopił je na sztabki, których użył jako pieniędzy. Jego współplemieńcy oburzeni takim świętokradztwem powstali przeciw niemu, zamordowali go, a na jego miejsce obrali wodzem jego brata Mugela[5]. Wycięli też bizantyński garnizon w Kerczu. Przyniosło to w rezultacie bizantyńską interwencję na Krymie[4].
Przekaz z kroniki bizantyjskiej Teofanesa z IX w.[edytuj | edytuj kod]
"W tym samym roku (527-528) Gordas, król Hunów mieszkających niedaleko miasta Bosporos (obecnie Kercz) zwrócił się do cesarza (Justyniana I Wielkiego). Przyjął chrzest i nawrócił się. Cesarz uznał go za chrzestnego syna i obdarowawszy podarunkami, pozwolił mu wrócić do swoich, żeby bronił spraw Rzymian (Bizantyjczyków) i miasta Bosporos, które, ponieważ zamiast pieniędzmi płaciło Rzymianom roczną daninę bydłem, zwane było "Boon phoros" (przynoszące bydło). Stacjonował tam oddział wojsk rzymskich oraz trybun ku obronie miasta przed Hunami i by dopilnować składania danin. W mieście tym kwitł handel wymienny między Rzymianami i Hunami. Ochrzczony król Hunów wróciwszy do swoich, spotkał się z bratem, opowiedział mu o przyjaźni i hojności cesarza oraz o tym, że i sam się ochrzcił. Kazał pozbierać bałwany, które czcili Hunowie, a ponieważ były ze srebra i złota, przetopił je i wymienił w Bosporos na bizantyjskie pieniądze. Rozgniewani kapłani Hunów zmówili się z jego bratem i zabiwszy go, jego brata, zwanego Muageris, obrali królem, a ponieważ Rzymianie mieli do niego pretensje, ruszyli na Bosporos i wymordowali wojsko oraz trybuna Dalmatiosa. Dowiedziawszy się o tym, cesarz wysłał przeciwko nim wielkie wojska. Usłyszawszy to, Hunowie wynieśli się i ślad po nich zaginął. W Bosporos zapanował pokój i Rzymianie panowali nadal"[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Za księcia Protobułgarów uważa Groda S. Waklinow (Kultura starobułgarska, s. 46)
- ↑ a b D. M. Lang: Bułgarzy. s. 37.
- ↑ S. Waklinow: Kultura starobułgarska. s. 284.
- ↑ a b c S. Waklinow: Kultura starobułgarska. s. 46.
- ↑ Zdaniem Langa przyczyną przewrotu była religijna gorliwość Groda, który po nawróceniu nakazał stopić bałwany i użyć ich zgodnie z przeznaczeniem kruszcu, z którego zostały wykonane. S. Waklinow uważa, że przyczyną rozruchów był ucisk podatkowy.
- ↑ A. Nawrocki: Szamanizm i Węgrzy. s. 73.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- David M. Lang: Bułgarzy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00831-6.
- Aleksander Nawrocki – Szamanizm i Węgrzy, ISKRY, Warszawa 1988, str. 73, ISBN 83-207-0858-3
- Stanczo Waklinow: Kultura starobułgarska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984. ISBN 83-06-01043-4.