Fons Vitae

"Źródło życia" z cembrowiną w kształcie chrzcielnicy w centralnym panelu Ołtarza Gandawskiego Jana van Eycka

Fons vitae (łac. źródło życia, zdrój żywota) – źródło, studnia lub naczynie z wyobrażeniem pijących zwierząt (jelenie, pawie lub inne ptaki), które symbolizują orzeźwienie duszy przez chrzest (woda) i Odkupienie (krew eucharystyczna).

W sztuce starochrześcijańskiej wyobrażano jelenie nad rzekami rajskimi, wypływającymi z góry Syjon (mozaiki w apsydzie bazyliki św. Jana na Lateranie) lub pawie przy naczyniu, z którego wyrasta winna latorośl.

W sztuce karolińskiej i ottońskiej fons vitae stało się architektonicznie oprawioną studnią, przybierającą niekiedy formę okrągłej świątynki.

W sztuce późnośredniowiecznej i nowożytnej dominowały treści eucharystyczne – studnia lub fontanna zwieńczone figurą Ukrzyżowanego, Męża Boleści lub Baranka (katolickie ołtarze, ewangelickie epitafia).

Bibliografia

• Jan Harasimowicz, Fons vitae, [w:] Religia. Encyklopedia PWN, Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 2002, ISBN 83-01-13775-4