Cmentarz wojenny w Kotowicach

Cmentarz wojenny
Kotowice

Widok ogólny - na pierwszym planie widoczne współczesne krzyże drewniane
Państwo	Polska
Miejscowość	Kotowice
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Data otwarcia	1915
Położenie na mapie gminy Żarki Cmentarz wojenny Kotowice
Położenie na mapie Polski Cmentarz wojenny Kotowice
Położenie na mapie województwa śląskiego Cmentarz wojenny Kotowice
Położenie na mapie powiatu myszkowskiego Cmentarz wojenny Kotowice
50°35′13″N 19°27′05″E

Cmentarz wojenny w Kotowicach to nekropolia, na której pochowani są żołnierze trzech armii zaborczych, polegli w 1914 w czasie walk w południowo-wschodniej części Królestwa Polskiego.

Historia

Powstał on prawdopodobnie na początku 1915, jako duży obiekt (drugi pod względem wielkości na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej) i spoczęło na nim ok. 800 żołnierzy. W 1936 w wyniku komasacji przeniesiono tutaj zwłoki z cmentarzy z Huciska (10 Austriaków i 147 Rosjan), Jaworznika (196 Austriaków i 17 Rosjan), Ludwinowa (5 Austriaków, 52 Rosjan), Łutowca (32 Niemców, 16 Austriaków, 27 Rosjan), Morska (19 Austriaków, 30 Rosjan), Nowej Wsi (22 Niemców i 1 Austriak), Parkoszowic (145 Austriaków, 149 Rosjan), Podgaju (5 Niemców, 45 Austriaków) oraz Przewodziszowic I i II (odpowiednio 44 Niemców, Austriak, 68 Rosjan oraz 33 Niemców). W sumie w Kotowicach spoczywa obecnie 1200 żołnierzy z armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej, co jest wyjątkiem na terenie Jury. Największy krzyż w miejscu pochówku pochodzi z Ludwinowa.

Na cmentarzu występuje 6 różnych rodzajów żeliwnych krzyży (trzy typy łacińskie i trzy prawosławne; pochowano tutaj również muzułmanów z armii austriackiej, ale nie wiadomo, czy w przeszłości zaprojektowano dla nich osobne znaki nagrobne) oraz charakterystyczne żeliwne tablice na betonowych postumentach. Część krzyży żeliwnych, które padły ofiarą złodziei, zastąpiono obecnie drewnianymi replikami.

Cmentarz został w 2000 wyremontowany; jest otoczony żywopłotem, a obok znajduje się starsza kapliczka (to prawdopodobnie przesądziło o lokalizacji nekropolii). Mimo iż jest wpisany do rejestru zabytków, był on wielokrotnie okradany i dewastowany; również zlecane prace konserwatorskie prowadzone były czasem niefachowo i przyczyniły się do dalszych zniszczeń.

Na cmentarzu spoczywa w imiennym grobie major Gerhard von Bessewitz z 2 batalionu 2 gwardyjskiego pułku piechoty z Berlina, najwyższy rangą Niemiec pochowany w tym rejonie.

Jednostki, z których pochodzili polegli żołnierze

Cesarstwo Niemieckie

• 1. gwardyjski pułk piechoty z Poczdamu (1. Garde-Regiment zu Fuß),
• 2. gwardyjski pułk piechoty z Berlina (2. Garde-Regiment zu Fuß, trzech oficerów),
• 47. pułk piechoty z Poznania i Śremu (Infanterie-Regiment König Ludwig III von Bayern (2. Niederschlesisches) Nr.47),
• 64. pułk piechoty z Prenzlau (Infanterie-Regiment General-Feldmarshchall Prinz Friedrich Karl von Preußen (8. Brandenburgisches) Nr.64),
• 1. gwardyjski pułk grenadierów z Berlina (Kaiser Alexander Garde-Grenadier-Regiment Nr.1),
• 1. batalion saperów z Królewca (Pionier-Bataillon Prinz Radziwill (Ostpreußisches) Nr.1),
• 15 pułk piechoty (2. westfalski) z Minden (Infanterie-Regiment Prinz Friedrich der Niederlande (2. Westfälisches) Nr.15),
• 93. pułk piechoty z Dessau i Zerbst (Anhaltisches Infanterie-Regiment Nr.93),
• 1. pułk artylerii pieszej z Królewca i Giżycka (Fußartillerie-Regiment von Linger (Ostpreußisches) Nr.1),
• 28. batalion saperów z Kostrzyna (2. Brandenburgisches Pionier-Bataillon Nr.28),
• 2. gwardyjski pułk artylerii polowej z Poczdamu (2. Garde-Feldartillerie-Regiment),
• gwardyjski batalion strzelców z Berlina (Garde-Schützen-Bataillon).

Cesarstwo Rosyjskie

Niemal wszyscy pochowani żołnierze są bezimienni. Jeden jest znany z imienia i nazwiska - to Iwan Pawłow z 13. Biełożeńskiego Pułku Piechoty. Jeden bezimienny żołnierz był oficerem 267. Duchosimskijego Pułku Piechoty.

Austro-Węgry

• 100 Pułk Piechoty Austro-Węgier z Krakowa (Infanterieregiment von Steinsberg Nr.100) – 3. garnizon w Cieszynie,
• 23 Pułk Piechoty Austro-Węgier z Sombor (Dalmatinisches Infanterieregiment Nr. 23),
• 49 Pułk Piechoty Austro-Węgier z Brna (Infanterieregiment Freiherr von Hess Nr. 49),
• 81 Pułk Piechoty Austro-Węgier z Jihlavy (Infanterieregiment Freiherr von Waldstätten Nr.81),
• 1. Bośniacko-Hercegowiński Pułk Piechoty z Wiednia (Bosnisch-hercegovinisches Infanterieregiment Nr.1, komenda uzupełnień w Sarajewie),
• 10. batalion strzelców polowych (Feldjägerbataillon Nr.10 - FJB) z Vigo di Fassa (m.in. dwaj bracia o nazwisku Gartner),
• 17. FJB z Judenburga,
• 1. FJB z Lienzu,
• 31. FJB z miejscowości Nové Mitrovice (?),
• 25. FJB z Wiednia.

Lista jednostek nie jest pełna, gdyż wiele oryginalnych krzyży zaginęło lub jest nieczytelnych.

• Galeria
• 
  Cmentarz w Kotowicach w 2006 roku
• 
  Brama wejściowa
• 
  Krzyż nagrobny majora Gerharda von Bassewitza
• 
  Skorodowana tabliczka nagrobna nieznanego żołnierza piechoty (Ein Infanterist)

Bibliografia

• P. Orman, Wielka Wojna na Jurze - to co pozostało..., cz.2, "Odkrywca" 11/2007.
• Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918 (en)