Afgańska Partia Socjaldemokratyczna
Państwo | |
---|---|
Przewodniczący | |
Data założenia |
8 marca 1966 |
Ideologia polityczna |
pasztuński nacjonalizm[1][2], socjaldemokracja[3], pasztunizacja |
Poglądy gospodarcze |
Afgańska Partia Socjaldemokratyczna (paszto افغان ټولنپال ولسواکیز ګوند), znana też jako Partia Mellat (paszto افغان ملت ګوند)[2] – pasztuńska partia polityczna o charakterze nacjonalistycznym i socjaldemokratycznym, założona dnia 8 marca 1966 roku. Jej założycielem oraz pierwszym przewodniczącym był Ghulam Mohammad Farhad[5][6].
Partia opowiada się za pasztunizacją oraz za przyłączeniem do Afganistanu terenów pasztuńskojęzycznych leżących w granicach Pakistanu[5][7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Afgańska Partia Socjaldemokratyczna została założona dnia 8 marca 1966 roku[2][6], jednak oficjalne ogłoszenie założenia tej partii politycznej miało miejsce 27 marca tego roku[8].
W 1984 roku zmarł pierwszy przewodniczący partii Ghulam Mohammad Farhad[9]. Na początku 1987 roku kongres partii wybrał Szams-ul-Hudę Szamsa na jego następcę[9]. Część członków partii nie zaakceptowała nowego przewodniczącego; w ugrupowaniu powstała frakcja kierowana przez Mohammada Amina Wakmana[9][10].
Frakcja Szamsa[edytuj | edytuj kod]
Frakcja Szamsa była zdecydowanie przeciwna partii rządzącej oraz fundamentalistycznym afgańskim partiom[9]. Działała w pakistańskim Peszawarze, gdzie wydawała czasopismo Afghan Mellat; publikowano w niej treści nacjonalistyczne i wzywające do rozwoju demokracji w Afganistanie[9].
Po śmierci Szamsa w 2005 roku przewodniczącym jego frakcji został Adżmal Szams[9][11].
Frakcja Wakmana/Ahadiego[edytuj | edytuj kod]
Następcą Mohammada Amina Wakmana został Anwar ul-Hak Ahadi, kierujący tą frakcją od 1995 roku[9][7][12]. Od tego czasu frakcja zdystansowała się od nacjonalizmu, jednak opowiada się za promowaniem języka paszto[7].
W 2014 roku w wyborach prezydenckich frakcja poparła Hamida Karzaja[7].
Program gospodarczy[edytuj | edytuj kod]
Frakcja Szamsa[13][edytuj | edytuj kod]
Kwestie polityczne[edytuj | edytuj kod]
- brak ingerencji w sprawy wewnętrzne innych państw,
- niedopuszczenie do ingerowania innych państw w sprawy wewnętrzne Afganistanu,
- poszanowanie dla prawa do pokojowego uczestniczenia w strajkach, demonstracjach i zgromadzeniach,
- poszanowanie dla Karty Narodów Zjednoczonych i Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka,
- utrzymywanie przyjaznych stosunków międzynarodowych, w szczególności z państwami muzułmańskimi oraz sąsiadującymi z Afganistanem,
- wzmocnienie zdolności obronnych afgańskich sił zbrojnych.
Kwestie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
- przeprowadzenie szeroko zakrojonej industrializacji,
- rozwój energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii,
- rozwój i modernizacja rolnictwa,
- walka z korupcją,
- wprowadzenie podatku bezpośredniego,
- wprowadzenie regulacji gospodarki w celu walki z nierównościami społecznymi,
- wspieranie gospodarki rynkowej i sektora prywatnego przy współistnieniu silnego sektora publicznego,
- zapobieganie procesowi pustynnienia poprzez przekształcanie obszarów pustynnych w grunty uprawne,
- zapobieganie procesowi wylesiania poprzez powołanie odpowiednich instytucji oraz uchwalenie specjalnych ustaw.
Kwestie społeczne[edytuj | edytuj kod]
- podejmowanie działań na rzecz podniesienia standardu życia ludzi mieszkających na obszarach wiejskich i miejskich m.in. poprzez ułatwienie dostępu do edukacji,
- poszanowanie prawa tworzenia organizacji politycznych, społecznych i zawodowych,
- walka z analfabetyzmem,
- wprowadzenie obowiązkowej edukacji na poziomie podstawowym,
- wprowadzenie programów ubezpieczeń oraz świadczeń socjalnych dla emerytów, osób niepełnosprawnych oraz niezdolnych do pracy,
- wsparcie dla równouprawnienia kobiet,
- wyposażenie ośrodków zdrowia, przychodni i szpitali w nowoczesne urządzenia medyczne,
- zachowanie i obrona suwerenności oraz integralności terytorialnej kraju.
Kwestie kulturowe[edytuj | edytuj kod]
- brak kontroli ze strony władz nad radiem i telewizją,
- poszanowanie wszystkich języków używanych w Afganistanie przy uznaniu języków dari i paszto jako urzędowych,
- wspieranie wolności słowa jako aspektu odgrywającego kluczową rolę w rozwoju demokracji,
- zachęcanie do akceptowania aspektów obcych kultur w celu dostosowania afgańskiej kultury do rozwoju społeczno-gospodarczego przy zachowaniu afgańskiej tożsamości oraz podstawowych wartości kulturowych.
Frakcja Wakmana/Ahadiego[4][edytuj | edytuj kod]
- odrzucenie struktury federalnej,
- poszanowanie dla własności prywatnej
- przestrzeganie praw człowieka,
- rozwój górnictwa oraz rolnictwa,
- sprzeciw wobec dopuszczenia do udziału w życiu politycznym ugrupowań o charakterze autorytarnym i totalitarnym,
- sprzeciw wobec walki klas,
- ustanowienie szariatu,
- utrzymywanie przyjaznych stosunków międzynarodowych, w szczególności z państwami muzułmańskimi oraz sąsiadującymi z Afganistanem,
- uznanie języka paszto za język narodowy,
- wprowadzenie podatku progresywnego,
- wsparcie dla pozarządowych organizacji gospodarczych, społecznych i zawodowych,
- wsparcie dla rozwoju kultury i sportu,
- wsparcie dla równouprawnienia kobiet,
- wspieranie demokracji parlamentarnej,
- zachowanie i obrona suwerenności oraz integralności terytorialnej kraju.
Mandaty do Izby Ludowej[edytuj | edytuj kod]
Wybory | Mandaty | +/− |
---|---|---|
2005 | 8/249
|
– |
2010 | 4/249
|
4 |
2018 | 0/249
|
4 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Saikal ↓, s. 166.
- ↑ a b c Dorronsoro 2005 ↓, s. 71.
- ↑ Socialist Affairs and Women & Politics 1990 ↓, s. 27.
- ↑ a b Executive Summary of The Afghan Mellat's Manifesto. afghanmellat.org, 1995-07-28. [dostęp 2007-05-10]. (ang.).
- ↑ a b Khalilzad 2006 ↓.
- ↑ a b Thomas Ruttig: Islamists, Leftists – and a Void in the Center. Afghanistan's Political Parties and where they come from (1902-2006). kas.de. s. 12. [dostęp 2013-05-24]. (ang.).
- ↑ a b c d POLITICAL PARTIES. azadiradio.org. [dostęp 2007-09-27]. (ang.).
- ↑ Emadi 2001 ↓, s. 28.
- ↑ a b c d e f g Who is Who of Afghanistan. institute-for-afghan-studies.org. [dostęp 2007-09-29]. (ang.).
- ↑ Dr. Mohammad Amin Wakman. afghanmellat.org. [dostęp 2006-12-16]. (ang.).
- ↑ AJMAL SHAMS. afghanmillat.org. [dostęp 2018-04-16]. (ang.).
- ↑ Dr. Anwar-Ul-Haq Ahady. afghanmellat.org. [dostęp 2007-05-07]. (ang.).
- ↑ MANIFESTO OF THE AFGHANISTAN SOCIAL DEMOCRATIC PART. afghanmillat.org. [dostęp 2018-04-16]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Amin Saikal, Modern Afghanistan: A History Of Struggle And Survival .
- Socialist Affairs and Women & Politics, 1990 .
- Hafizullah Emadi, Politics of the Dispossessed Superpowers and Developments in the Middle East, 2001 .
- Gilles Dorronsoro, Afghanistan: Revolution Unending, 1979–2002, 2005, ISBN 1-85065-703-3 .
- Zalmay Khalilzad, The Security of Southwest Asia, 2006, ISBN 0-566-00651-0 .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona internetowa partii (frakcja Szamsa) (paszto • ang.)
- Strona internetowa partii (frakcja Wakmana/Ahadiego) (paszto • ang.)