Cholinolityki: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 11:34, 8 maj 2024

Cholinolityki, antycholinergiki, parasympatykolityki, leki cholinolityczne, leki antycholinergiczne, antagoniści receptorów muskarynowych^[a], antagoniści muskarynowi^[1] – substancje wykazujące działanie przeciwne do acetylocholiny. Cholinolityki mają wielokierunkowe działanie na organizm, wiele z nich jest truciznami, środkami psychoaktywnymi (deliriantami) i/lub lekami. Wspólną cechą wszystkich cholinolityków jest blokowanie (działanie antagonistyczne) receptorów muskarynowych. Z uwagi na powodowanie zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego (szczególnie u osób starszych) ich stosowanie wymaga dużej rozwagi i w razie potrzeby zastosowania odtrutki. W przypadku majaczenia podaje się leki blokujące receptor D₂ (np. haloperydol); przy zatruciu atropiną podaje się fizostygminę.

Niektóre efekty działania

rozszerzenie źrenic
rozszerzenie oskrzeli
spowolnienie perystaltyki jelit
wstrzymanie czynności gruczołów wydzielania zewnętrznego (czego efektem jest, między innymi, suchość w ustach)
pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego powodujące halucynacje, pobudzenie psychomotoryczne o typie majaczenia
podnoszenie temperatury ciała
rozkurcz mięśni gładkich

Zastosowanie

Jako leki cholinolityczne są stosowane między innymi:

adifenina – w kolce jelitowej, nerkowej, wątrobowej (żółciowej) oraz w stanach spastycznych jelit^[2]
bromek ipratropiowy (dawniej skopolamina zawarta w liściach bielunia) – w terapii astmy oskrzelowej
skopolamina – jako lek przeciwwymiotny
pirenzepina – w leczeniu wrzodów żołądka i refluksu
atropina, bromek oksyfenoniowy, hioscyjamina – w stanach skurczowych przewodu pokarmowego
atropina – do rozszerzania źrenic (w diagnostyce okulistycznej); jako odtrutka w zatruciach parasympatykomimetykami (np. pestycydami fosforanoorganicznymi)
triheksyfenidyl, prydynol, biperyden – w objawowym zwalczaniu choroby Parkinsona.

Cholinolityków zasadniczo nie wolno stosować w jaskrze i rozroście prostaty. Obecnie dąży się do stosowania tych leków doraźnie (objawowo); jako leki „podstawowe” są stosowane jedynie w niektórych przypadkach, jak zespół pozapiramidowy (przy terapii neuroleptykami starszej generacji), i pomocniczo w chorobie Parkinsona.

Uwagi

↑ Także: antagonisty receptora muskarynowego.

Przypisy

↑ Paul M. O’Byrne: Perspektywy leczenia farmakologicznego astmy (tłumaczył dr n. med. Piotr Gajewski), Medycyna Praktyczna, 13 maja 2013 [dostęp 2018-10-07].
↑ Słownik tematyczny. Biologia, cz. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 8, ISBN 978-83-01-16529-1 .

Bibliografia

Marianna Zając, Ewaryst Pawełczyk, Anna Jelińska: Chemia leków. Dla studentów farmacji i farmaceutów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego, 2006. ISBN 83-60187-39-8.
Ryszard Brus, red. Andrzej Danysz, Zdzisław Kleinrok: Podstawy farmakologii dla lekarzy, farmaceutów i studentów medycyny. Wrocław: Wyd. Volumed, 1996. ISBN 83-85564-26-8.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[1] Także: antagonisty receptora muskarynowego.

[2] Paul M. O’Byrne: Perspektywy leczenia farmakologicznego astmy (tłumaczył dr n. med. Piotr Gajewski), Medycyna Praktyczna, 13 maja 2013 [dostęp 2018-10-07].

[StB1-3] Słownik tematyczny. Biologia, cz. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 8, ISBN 978-83-01-16529-1 .

[a]

[1]

[2]

Wersja z 16:38, 27 lip 2022 edytuj PBbot (dyskusja \| edycje) Boty 339 420 edycji wstawienie {{Kontrola autorytatywna}} ← poprzednia edycja		Wersja z 11:34, 8 maj 2024 edytuj anuluj edycję 2a0e:1d47:9088:5900:bd2e:7ff7:aab9:d530 (dyskusja) jęz. Znaczniki: Wycofane VisualEditor następna edycja →
Linia 1:		Linia 1:
	'''Cholinolityki''', '''antycholinergiki''', '''parasympatykolityki''', '''leki cholinolityczne''', '''leki antycholinergiczne''', '''~~antagonisty~~ receptorów muskarynowych'''<ref group=uwaga>Także: '''antagonisty receptora muskarynowego'''.</ref>, '''~~antagonisty~~ ~~muskarynowe~~'''<ref>Paul M. O’Byrne: [https://www.mp.pl/pulmonologia/artykuly-wytyczne/pogladowe/83288,perspektywy-leczenia-farmakologicznego-astmy ''Perspektywy leczenia farmakologicznego astmy''] (tłumaczył dr n. med. Piotr Gajewski), Medycyna Praktyczna, 13 maja 2013 [dostęp 2018-10-07].</ref> – substancje wykazujące działanie przeciwne do [[acetylocholina\|acetylocholiny]]. Cholinolityki mają wielokierunkowe działanie na organizm, wiele z nich jest truciznami, [[substancja psychoaktywna\|środkami psychoaktywnymi]] ([[delirianty\|deliriantami]]) i/lub lekami. Wspólną cechą wszystkich cholinolityków jest blokowanie (działanie antagonistyczne) [[receptory muskarynowe\|receptorów muskarynowych]]. Z uwagi na powodowanie zaburzeń [[ośrodkowy układ nerwowy\|ośrodkowego układu nerwowego]] (szczególnie u osób starszych) ich stosowanie wymaga dużej rozwagi i w razie potrzeby zastosowania odtrutki. W przypadku [[Majaczenie\|majaczenia]] podaje się leki blokujące receptor D<sub>2</sub> (np. [[haloperydol]]); przy zatruciu atropiną podaje się [[fizostygmina\|fizostygminę]].		'''Cholinolityki''', '''antycholinergiki''', '''parasympatykolityki''', '''leki cholinolityczne''', '''leki antycholinergiczne''', '''antagoniści receptorów muskarynowych'''<ref group=uwaga>Także: '''antagonisty receptora muskarynowego'''.</ref>, '''antagoniści muskarynowi'''<ref>Paul M. O’Byrne: [https://www.mp.pl/pulmonologia/artykuly-wytyczne/pogladowe/83288,perspektywy-leczenia-farmakologicznego-astmy ''Perspektywy leczenia farmakologicznego astmy''] (tłumaczył dr n. med. Piotr Gajewski), Medycyna Praktyczna, 13 maja 2013 [dostęp 2018-10-07].</ref> – substancje wykazujące działanie przeciwne do [[acetylocholina\|acetylocholiny]]. Cholinolityki mają wielokierunkowe działanie na organizm, wiele z nich jest truciznami, [[substancja psychoaktywna\|środkami psychoaktywnymi]] ([[delirianty\|deliriantami]]) i/lub lekami. Wspólną cechą wszystkich cholinolityków jest blokowanie (działanie antagonistyczne) [[receptory muskarynowe\|receptorów muskarynowych]]. Z uwagi na powodowanie zaburzeń [[ośrodkowy układ nerwowy\|ośrodkowego układu nerwowego]] (szczególnie u osób starszych) ich stosowanie wymaga dużej rozwagi i w razie potrzeby zastosowania odtrutki. W przypadku [[Majaczenie\|majaczenia]] podaje się leki blokujące receptor D<sub>2</sub> (np. [[haloperydol]]); przy zatruciu atropiną podaje się [[fizostygmina\|fizostygminę]].

	== Niektóre efekty działania ==		== Niektóre efekty działania ==