Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej w Hildesheimie
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
Państwo | |
---|---|
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
I, II, III |
Numer ref. | |
Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
1985 |
Położenie na mapie Dolnej Saksonii | |
Położenie na mapie Niemiec | |
52°08′56″N 9°56′50″E/52,148889 9,947222 | |
Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej[2] (również Katedra Mariacka w Hildesheimie[1][3]) – rzymskokatolicki kościół katedralny zbudowany w stylu romańskim, znajdujący się w Hildesheimie, w Dolnej Saksonii, w środkowych Niemczech. Odbudowany po ogromnych zniszczeniach wojennych w latach 1950–1960, wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO w 1985 r.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Kamień węgielny pod budowę katedry w Hildesheimie położył w 852 r. biskup Altfrid. Trójnawowa bazylika krzyżowa z transeptem została poświęcona w 872. Spłonęła w wielkim pożarze, odbudowana w 1046 przez biskupa Hazilo. Z niewielkimi przebudowaniami w XI-XIV w. oraz barokizacją wnętrza, przetrwała do II wojny światowej.
Zniszczenia wojenne[edytuj | edytuj kod]
W czasie nalotów II wojny światowej katedra została praktycznie zrównana z ziemią. Odbudowa trwała 10 lat (1950-60) i ograniczyła się do stylu wczesnoromańskiego[4].
Wyposażenie wnętrza[edytuj | edytuj kod]
Katedra słynie ze świetnie zachowanych obiektów z brązu z czasów biskupa Bernwarda (993–1022):
- Drzwi Bernwarda (niem. Bernwardstür) (1015) – dwudrzwiowe wrota z brązu (wys.4,72 m), pierwotnie wykonane dla kościoła św. Michała; przeniesione do zachodniego portalu katedry. Na lewym skrzydle przedstawione są sceny ze Starego Testamentu, m.in. opowieść o Adamie i Ewie, a na prawym nowotestamentowe sceny z życia Chrystusa.
- Kolumna Chrystusa (niem. Christussäule) (1020) – odlana z brązu na wzór kolumn tryumfalnych stawianych przez cesarzy w Rzymie[5], przedstawia 24 sceny z życia Chrystusa od chrztu w Jordanie po wjazd do Jerozolimy. Kolumna stała w chórze wschodnim kościoła św. Michała aż do XVIII w., kiedy to mieszkańcy miasta przenieśli ją na dziedziniec katedry, by ratować ją przed przetopieniem. Z początkiem XIX w. kolumna stanęła w południowym transepcie katedry.
- Świecznik Hezilo (niem. Heziloleuchter) (ok. 1065) – romański świecznik kolisty (średnica: ok. 6m), służył za wzór świeczników w katedrze w Akwizgranie i Großcomburg. Symbolizuje wizję niebiańskiego miasta Jeruzalem.
- Chrzcielnica Wilbernusa: późnoromańska chrzcielnica z brązu (1225)- wsparta na barkach czterech klęczących postaci symbolizujących rajskie rzeki: Eufrat, Tygrys, Phison (Ganges) i Gion (Nil). Po bokach chrzcielnicy umieszczono cztery reliefy przedstawiające chrzest Chrystusa w Jordanie, przejście przez Morze Czerwone, transport Arki Przymierza przez Jordan oraz scenę wotywną ukazującą fundatora Wilbernusa u stóp Matki Boskiej. Przykrywę chrzcielnicy zdobią również cztery sceny: Chrystusa i grzesznicy żałującej za grzechy, rzezi niewiniątek, siedem uczynków miłosiernych oraz zakwitnięcie laski Aarona.
Inne obiekty:
- Ołtarz główny: relikwiarz św. Epifaniusza z Pawii, patrona katedry (pierwsza poł. XII w.)
- Prawy filar przed ołtarzem głównym: Madonna z kałamarzem (niem. Tintenfassmadonna) (ok. 1430)- drewniana figura Madonny z Dzieciątkiem (ok. 180 cm), wygięta w charakterystyczną dla gotyku literę s. Madonna prawą ręką podtrzymuje kałamarz, a nagi Jezus trzyma w rękach pióro. Motyw piszącego Jezusa jest bardzo rzadki w sztuce sakralnej.
- Krypta: relikwiarz św. Gotarda z Hildesheimu
-
Późnoromańska chrzcielnica, 1225 r.
-
Wrota Bernwarda, 1015
-
Kolumna Chrystusa, 1020
-
Świecznik biskupa Hezilo, ok. 1065
Muzeum katedralne[edytuj | edytuj kod]
- Osobny artykuł:
W muzeum diecezjalnym znajdują się drugie pod względem znaczenia zbiory sztuki sakralnej w Niemczech, obejmujące obiekty ze skarbca katedralnego (niem. Domschatz) wpisane w 1985 na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.
- krzyż św. Bernwarda (niem. Bernwardskreuz) (ok. 1150)- długo wierzono, że krzyż został wykonany przez samego św. Bernwarda, co jest jednak mało prawdopodobne. Krzyż ma ok. 50 cm wysokości, jest wykonany ze złota i bogato zdobiony kamieniami szlachetnymi. Pośrodku znajduje się miniaturowy relikwiarz, zawierający fragmenty drewna z krzyża Chrystusa. Relikwie Św. Krzyża odnalazła w Jerozolimie i przywiozła do Europy matka cesarza Konstantyna, święta Helena.
- Złota Madonna (przed 1022)- drewniana rzeźba madonny pokryta złotą folią
- ewangeliarz św. Bernwarda (ok. 1000)- bogato zdobiona księga liturgiczna
- srebrne świeczniki św. Bernwarda (przed 1022)
- ornat św. Bernwarda (ok. 1000)
- relikwiarz NMP (początek IX w.)
- krzyż Henryka Lwa
- trzy krucyfiksy w kształcie tarczy (niem. Scheibenkreuz)
- relikwiarz św. Oswalda
- kielich św. Bernwarda (XV w.)
Tysiącletni krzew różany[edytuj | edytuj kod]
Przy budynku kościoła od strony apsydy rośnie tzw. tysiącletni krzew różany (niem. Tausendjährige Rosenstock). Jego dokładny wiek nie jest znany. Jest to krzew dzikiej róży, która może przetrwać wiele lat, o ile jej korzenie pozostają nie naruszone. Dokumenty historyczne poświadczają, że róża rośnie w tym miejscu od ok. 400 lat.
Wedle legendy róża rośnie tu przynajmniej od 815 kiedy to cesarz Ludwik I Pobożny, jeden z synów Karola Wielkiego, zgubił się w lesie w trakcie polowania i kazał odprawić mszę w intencji odnalezienia drogi. Było to w pobliżu Hildwins Heim (domu chłopa Hildwina). Relikwiarz maryjny z kaplicy królewskiej zawieszono na czas mszy na gałązce dzikiej róży. Po mszy jednak nie dawał się zdjąć, co cesarz odczytał jako znak, że właśnie w tym miejscu, a nie jak planowano wcześniej w Elze, ma powstać nowe biskupstwo poświęcone Marii, której symbolem jest róża.
W czasie II wojny światowej róża została zniszczona wraz z katedrą. Pomimo zwęglonych łodyg, zaczęła odrastać i zakwitła, stając się symbolem miasta Hildesheim.
Róża z Hildesheim uważana jest za najstarszą żywą różę na świecie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-04-24].
- ↑ Zmiany wprowadzone na 90. posiedzeniu Komisji (4 listopada 2015 roku). Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2017-11-10].
- ↑ Odmiana nazw niemieckich\nmiast z członem -heim - Poradnia językowa PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2023-02-16] (pol.).
- ↑ Odbudowa nie uwzględniła barokizacji.
- ↑ Patrz: Kolumna Trajana, Kolumna Marka Aureliusza, Kolumna Fokasa.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bernhard Gallistl: Der Dom zu Hildesheim und sein Weltkulturerbe, Bernwardstür und Christussäule. Hildesheim: Bernward Mediengesellschaft mbH, 2000. ISBN 3-89366-500-5. (niem.).
- Ulrich Knopp (Wyd.): Der Hildesheimer Dom – Zerstörung und Wiederaufbau. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 1999. ISBN 3-932526-48-1. (niem.).
- Ulrich Knopp (Wyd.): EGO SUM HILDENSEMENSIS – Bischof, Domkapitel und Dom in Hildesheim 815 bis 1810. Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2000. ISBN 3-932526-74-0. (niem.).
- Karl Bernhard Kruse (Wyd.): Der Hildesheimer Dom – Von der Kaiserkapelle und den Karolingischen Kathedralkirchen bis zur Zerstörung 1945 (Grabungen und Bauuntersuchungen auf dem Domhügel 1988 bis 1999). Hannover: Verlag Hahnsche Buchhandlung, 2000. ISBN 3-7752-5644-X. (niem.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Hildesheim: strona oficjalna. [dostęp 2009-02-24]. (niem.).
- Biskupstwo Hildesheim: strona oficjalna. [dostęp 2009-02-24]. (niem.).
- sekulada.com: Katedra w Hildesheimie – Betonowa Dama. [dostęp 2016-04-24]. (pol.).