Bitwa u przylądka Artemizjon
| II wojna perska | |||
 Rejon początkowych działań wojennych kampanii 480 p.n.e. | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
przylądek Artemizjon (Eubea) | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
taktyczny odwrót Greków, operacyjny sukces Persów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Grecji  | |||
| 39°03′09,72″N 23°19′04,08″E/39,052700 23,317800 | |||
Bitwa u przylądka Artemizjon – starcia na morzu stoczone w sierpniu 480 roku p.n.e. przez siły zjednoczonych państw greckich z flotą perskiego imperium w pobliżu przylądka Artemizjon na Eubei podczas najazdu Kserksesa I na Grecję.
Było to miejsce pierwszej wielkiej bitwy morskiej pomiędzy Grekami i Persami[a]. Stosunkowo dokładny opis tych wydarzeń zawarty jest w Dziejach Herodota (ks. VI, VII, VIII).
Strategiczny plan Greków przewidywał powstrzymanie inwazji Persów przez obronę dwóch kluczowych pozycji: lądowej w wąwozie termopilskim, blokującej dostęp do krain Grecji środkowej, oraz morskiej koło przylądka Artemizjon, która podobnie broniłaby wejścia do Cieśniny Eubejskiej[b]. Ich bliskość umożliwiała też obrońcom wzajemną łączność i łatwy kontakt w warunkach bojowych. Sprzyjającą im okolicznością był fakt, iż podczas burzy u brzegów Magnezji[c] zatonęło 400 okrętów nieprzyjacielskich zmierzających ku Eubei[2]. Brak orientacji w tym akwenie (nieznajomość prądów morskich i niewiedza o strefie burz) przyczyniły się do tak znacznych strat Persów, które mogły okazać się decydujące dla dalszego przebiegu kampanii[3]. Nie osłabiły one jednak nadmiernie floty perskiej, która nadal liczyła około 1000 okrętów. Flota grecka pod dowództwem Spartanina Eurybiadesa liczyła nie więcej niż 300 okrętów[d].
Zgodnie z planem, powiadomione o zbliżaniu się wrogiej armady okręty greckie zablokowały jej szlak przy północnym przylądku Eubei w tzw. kanale Oreos. Bitwa morska rozpoczęła się dopiero w trzecim dniu starć lądowych w Termopilach i udowodniła wartość bronionej pozycji, bowiem mimo przewagi liczebnej, Persom nie udało się jej sforsowanie. Sukcesu nie zdołali jednak odnieść i Grecy, pomimo zadania nieprzyjacielowi ciężkich strat. Persów zawiodła też kolejna próba zamknięcia sił greckich w pułapce poprzez wysłanie 200 galer, które okrążając wyspę, miały zaatakować od tyłu: następna silna burza zniszczyła je już pierwszej nocy[2].
Trzeciego dnia doszło do drugiej bitwy obu flot, która po ciężkich walkach również nie przyniosła decydującego wyniku. W tym czasie do Greków dotarły już wieści o klęsce pod Termopilami, co skłoniło Eurybiadesa podjęcia decyzji o wycofaniu się nocą przez cieśninę Euripos na południe[2]. Po udanym odwrocie flota sprzymierzonych skierowała się do Zatoki Sarońskiej w pobliżu Salaminy, gdzie przewidywano dalszy ciąg morskich działań wojennych[4]. Zgromadzone tam siły liczyły więcej okrętów niż dotychczas, uzupełnione rezerwami ateńskimi oraz posiłkami z innych państw, które dotarły z opóźnieniem[2].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W sto lat później Ajschines wymienił tę bitwę obok Maratonu, Salaminy i Platejów (O przekraczeniu uprawnień poselskich, 74-76) jako wybitny przykład do naśladowania przez potomnych (John Kenyon Davies: Demokracja w Grecji klasycznej. Warszawa: Prószyński, 2003, s. 191).
- ↑ Flotę sprzymierzonych państw greckich pierwotnie zamierzano podzielić dla obsadzenia dwóch strategicznych pozycji (pod Eubeą i Salaminą); gdy stwierdzono, że Persowie nie planują wysadzenia desantu, całość morskich sił Greków skoncentrowano pod Artemizjon (Oswyn Murray: Narodziny Grecji. Warszawa: Prószyński, 2004, s. 385-386).
- ↑ Historyczny rejon na pobrzeżu Tesalii zamieszkały przez Magnetów (William Smith: Dictionary of Greek and Roman Geography. T. 2. London: Walton & Maberly, 1857, s. 1170).
- ↑ Według Nicholasa Hammonda 271 trier oraz nieliczne pentekontery, w tym 147 okrętów ateńskich (Dzieje Grecji. Warszawa: PIW, 1994, s. 286.)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ R.G. Grant:1001 bitew. Warszawa: Muza, 2012, ISBN 978-83-7758-208-4
- ↑ a b c d Bravo i Wipszycka 1988 ↓, s. 281.
- ↑ Wolski 2000 ↓, s. 167.
- ↑ Wolski 2000 ↓, s. 168.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. 1: Do końca wojen perskich. Warszawa: PWN, 1988. ISBN 83-01-06654-7.
- Józef Wolski: Historia powszechna. Starożytność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-08851-6.
- Wielka Historia Świata (pod red. A. Krawczuka). Tom 3: Świat okresu cywilizacji klasycznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 106, ISBN 83-85719-84-9